चंदनशिवे सारखी घाण Quora का अस्तित्वात आहे?

ओंकार आपण हा का प्रश्न विचारला कळत नाहीय? आणि माझ्याकडून उत्तराची अपेक्षा करताय?

मुळात तुमचा रोष चंदनशिवे या व्यक्ती बद्दल आहे, की त्यांच्या जातीबद्दल आहे, की त्यांच्या धर्माबद्दल आहे, की त्यांच्या विचार- मतांबद्दल आहे हे आपण स्पष्ट केलेले नाहीय.

मतभेद असावेत परंतू मनभेद नसावेत.

मतमतांतरे होतच राहतात. आधीअंत निश्चित साधलच जात नसल्याने दोघांच्या सहमतीनेच मद्यममार्ग साधनारे कांही धर्म आहेतच की.

शरण या अन्यथा 'मरण' स्विकारा म्हणणे भूषणीय वाटते काय?

आदिनाथ कोण यावरुन भांडणाऱ्यांचा अंत उघडया डोळ्यांनी पाहणाऱ्यांचाही धर्म आहेच की?

धर्म स्वातंत्र्य सर्वांनाच आहे असायलाच हवे. असे माझं मत आहे.

आपण चंदनशिवे यांना घाण म्हणता, यावरून तुम्ही त्यांचेप्रती किती खालच्या पातळीपर्यंत विचार करू शकता हे सिद्ध करता आहात.

क्वोरा संवादाचं साधन आहे. माद्यम आहे. वादविवाद होऊ द्या परंतू त्यातूनही संवाद साधणारी, वैचारिक तटस्थ मते, पुराव्यांसह मुदेसुद, समर्मक उत्तरे देणारी कितीतरी महान विचारवंत आहेतच की,

स्वतःच्या मोठेपणानं हुरळून जाणं कोणाला आवडत नाही. परंतू कडवट टिकेलाही शांत उत्तरे देणारी मंडळीच या क्वोराचे खरे आधारस्तंभ आहेत.

जहाल आणि मवाळ या दोन्ही प्रवृत्तीमुळेच भारत देश स्वातंत्र्य झाला. हे विसरता काय आपण.

माणसाला गुलामातून मुक्त करायला. जहाल,मवाळपणा अंगी बाणावाच लागेल ओंकार भाऊ.

पचेल एवढीच चेष्टा करावी. अन्यथा कांहींची चेष्टेनं रडकुंडी यावं लागतंच? मग तिथे मी का असेना?

सत्यशोधक असावं पण , सम्यक दृष्टीही असावी, टिकेला, आरोपाला सबळ पुरावे हवेत. नाहीतर हवेत गोळ्या झाडणारे, आणि आकाशात उडणाऱ्यांची मोजणारे आपल्यात कमी आहेत काय?

आपला प्रश्न

चंदनशिवे सारखी घाण Quora का अस्तित्वात आहे?

नेमकं कोण डोळ्यात सलतंय तेच कळत नाहीय?

चंदनशिवे की Quora ?.

Public Want to Know , असं मानलं जातं, असं म्हणतात सारख्या शब्दांचं आयोजन करून आपल्या मताचं प्रदर्शन करणाऱ्याना सबळ पुराव्यानिशी जाब विचारणारे घाणच वाटणार की हो?

बाप दाखव नाहीतर श्राध्द घाल म्हणणारी सेमपंच लाईन जो तो वेळेनुरूप वापरतोय एवढाच काय फरक.

नाहीतरी आपण सारे एकच आहोत.

हम सब एक है | सबका मालिक एक है I

मग या मालिकला

तुमच्या सोईनुसार मालिक म्हणा, मलिक म्हणा, मालक म्हणा, माल म्हणा, माली म्हणा अर्थ तर तोच आहे ना !

कदाचित घाण तुमच्या हातातील अंगठीला लागलेली असेल. म्हणून सुर्याचा वास हा घाण येतो आहे. आणि असेच इतर ग्रहही वासाडे दिसतीलच की.

मग वैयक्तिक स्वच्छता गरजेची असताना दुसऱ्याकडून अपेक्षा करणे योग्य आहे काय?

जगी सुखी, परिपूर्ण, सर्वगुणसंपन्न कोणीच नाहीय, नसतो, नसणारेय.

हाच सृष्टीचा नियम आहे.पूर्णत्व आलेली गोष्ट लवकरच लोप पावते, नष्ट होते किंवा केली जाते. निमित्त मात्र घटनेचा गत आभास मागे राहतो या इतिहासाचे काय करायचे हा ज्याच्या त्याचा प्रश्न आहे.

कोणीही चुकले तरी आपण खालच्या स्तरावर टिप्पणी करायची नाही. हा दंडक स्वतःला बाणावा. तो शहाणा असेल तर स्वतःमध्ये सुधारणा करील, अतिशहाणा असेल तर तुम्हाला सुधरविल. मात्र सुधारणा होणे महत्वाचे आहे.

कालपरवा तुम्ही मला मुर्ख म्हणाला होतात. आज तुम्ही तुमच्या अज्ञान दूर करणे साठी मला विनंती केलेली आहे. याचाच अर्थ कालची माझेविषयीची धारणा बदलेली आहे असेच ना?

चंदनशिवे यांचे बाबतीतही आपली धारणा बदलू शकते. जर तुम्ही ठरविले तर....

आणि मुळात कोणाच्या तरी आस्तिवावर प्रश्न करणे, हेच त्यांचे आस्तित्व नष्ट करण्याच्या प्रवृतीची उगमस्थान आहे असे माझे मत आहे.

मग तिथे चंदनशिवे असो, क्वोरा असो, मी असो की कोणीही असो.

🤭😜🤫🤣🤔😂🤗😊☺️🤪

सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्णयनुसार 'हिंदु' हा धर्म नाही तर ती एक जीवनपद्धती आहे मग आपण कोणताही अर्ज भरताना धर्माच्या रकान्यात हिंदु लिहितो असे का?

सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्णयनुसार 'हिंदु' हा धर्म नाही तर ती एक जीवनपद्धती आहे मग आपण कोणताही अर्ज भरताना धर्माच्या रकान्यात हिंदु लिहितो असे का?

मुळात कोणताही अर्ज भरताना धर्म, जात यांचा उल्लेख करणे योग्यच नाही. परंतु कांही गोचिड प्रवृत्तीचे जे जातीधर्माला चिटकून बसतात. त्यांने हे रकाणे करून रिकामे झाले.

अप्रत्यक्षरित्या याव्दारे जातिय,धर्मिय शैक्षणिक जनगणना करून आपल्या जातीधर्माची आकडेवारी तपासली जाते. मुर्खांचा बाजार सारा.एकीकडे सर्वधर्म समभावाचे प्राथमिक मायमिक ज्ञानालय यांनाही मंदिरे केले.

शिक्षणाने म्हणे मस्तक सुधारते, शिक्षण म्हणे वाघिणीचे दूध !

परंतु शाळा कॉलेजात खरेतर जातिनिर्मूलन हवे. एकजात सगळेच विद्यार्थी असताना शाळा सोडलेचे प्रमाणपत्रावर जात धर्म लिहताच की?या दळभद्री व्यवस्थेचा मी निषेध करतो.

जातीधर्माचे रेकॉर्ड ठेवले म्हणजे अर्जूनाचे श्रेष्ठत्व अबाधित राहिल. ही कृष्णनीती बदलायला हवी. गुरु द्रोणांनाही याच व्यवस्थेनं लाचार केलं. आज एकलव्य सर्वश्रेष्ट धर्नुयोध्दाऐवजी भिल्लाचं पोर म्हणूनच ओळखू यावं यासाठी हे रकाने अमरत्व घेऊन आलेले दिसताहेत.

एकेकडे देव माणसांमध्ये भेद दाखवायचा. आणि दुसरीकडे देवासमान वागायला शिकवायचे यालाच ज्ञानमंदिर म्हणायचे काय?

माणसांनी माणसाशी माणसासारखं वागायला शिकविणारी माणूसकी असणारी गुरु, आचार्य, शिक्षक आपल्या विद्यादानधर्माचा प्रामाणिकपणे, नि :पक्षपणे कोणाच्याही हातचे बाहुले न होता, आपले कर्म करत असते तर गुरू द्रोण यांचेवर बोट करण्याची बिषाद कोणातच नसती असे मला वाटते.

न्यायव्यवस्थेतही धर्मजात आल्याने, न्यायदानाचे पवित्र काम यावर सामान्यात असंतोष निर्माण होतो आहे.

कायद्याला गाढव ठरवलं जातं, ते पुण्यकर्म हे याच जातीधर्मानी साधून घेतले आहे.

गुन्हेगाराला जात नसते.परंतू जातिय दृष्टीनेच त्याला पाहिले जाते. न्याय देवतेच्या डोळ्यावरचीपट्टी काढून वशिलेबाजी करणारी, सताधारी लोक मेहर नजर असावी म्हणत न्यायदेवतेलाच विकत घेऊ पाहत आहेत. उघडा डोळे बघा निट यातला निट अर्थ हा न्यायदेवतेने घ्यायचा की सत्ताधाऱ्यांनी हाच मुळात कळीचा मुद्दा आहे.

मंदिरे, विहारे, मस्जिदी, कांहीही उभा करा.पृथ्वीच्या बाहेर डोकावणाऱ्या मुर्त्या, पुतळे बनवा अत्तूंग इमारती बनवा. परंतू जातीधर्माचा द्वेषाचा वणवा जो तुम्ही मनामनात तेवत ठेवताय ना त्याची तुम्ही कल्पनाच करू शकणार नाहीत.

माझेमते मन मंदिरातला देवच श्रेष्ठ असताना कांही दुष्ट प्रवृत्ती धर्माचा, देवाचा बाजार का बरे मांडत असतील?

सर्वधर्मसमभाव ही संकल्पना नष्ट होतेय , एकच रंग, ढंग, तरंग, अंतरंग याच अघोरी हव्यासात दंग असणाऱ्यांचं सोंग, ढोंग या सताड उघडया डोळयांनी न्यायव्यवस्थेला दिसत नाहीत काय?

सत्य -असत्य, धर्म-अधर्म याचा न्यायव्यवस्थेला गंधच नाहीय काय, हीला अंध म्हणणेच योग्य नव्हे काय?

पेटलेल्या घराघरांनी, दगडफेकींनी पुतळे बेचिराख केले, धर्म बुडविले, असे कितीतरी सिकंदर, कलंदर, दलिंदर याच मातीत गाडले. कारण मानवता हाच खरा धर्म आहे. आणि तो म्हणजे मी नव्हे म्हणणारा रकानाच अमर आहे.

मानवता अदृश्य स्वरूपात असली पाहिजे. प्रदर्शनीय मानवतेला काडीची किंमत नाही. स्वार्थापुढे भावनेला किंमत राहतच नाही. न्याय हा स्वार्थी भावनेतूनच बहुधा मागितला जातो.

मानवतेला वाळवी लागलेली आहे. मानवतेचा संदेश. कुरतुडून टाकलाय.

मानवता हाच श्रेष्ट धर्म या वाक्यातील वाळव्यांनी मानवता हा शब्दच खाऊन टाकलेला आहे, नष्ट केलेला आहे.

आम्ही तो कोणता शब्द असावा यातच विचार करून करून मेलो.

रिकाम्या जागी योग्य शब्द लिहा म्हटले जाते.पर्यायांपैकी योग्य शब्द लिहा म्हटले जाते.विकल्पांपैकी योग्य लिहा म्हटले जाते. सुयोग्य जोडया लावा म्हटले जाते. आणि आम्हाला पर्याय, जागा, एकाने, जोडया, विकल्प काय दिले जातात.?

हिंदू, बौद्ध, मुस्लिम, शीख,ईसाई, जैन अरे यात मानवता पर्याय नसणारे कडाडून टिका करतात. पर्यायी साधने निर्माण करण्याचा प्रयत्न करतात. अशांच होतं काय?हाच मोठा प्रश्न आहे?

छत्रपती शिवरायांना वरिल पर्याय म्हणून मान्य नव्हतेच, स्वराज्य स्थापन केले.

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांना वरिल पर्याय मान्य नव्हतेच म्हणून भारतीय राज्यघटना स्थापन केली.

परंतू स्वराज्यात, संविधानात कोणाचाच ब्देष न करता आपला विकास, उध्दार करण्याची सम्मानपुर्वक अधिकार कर्तव्ये बहाल केली. अभिव्यक्त केले, बंधमुक्त केले.

धर्माच्या नावाने भांडणारी आता एकत्र येऊन स्वराज्याला, संविधानाला उलथून पाडण्याचे डाव आखतात, षडयंत्र रचतात, आम्ही शिवभिमसैनिक, मावळे यांचे हातचे बाहुले होऊत काय?

स्वराज्य म्हणजे काय?संविधान म्हणजे काय?याची व्याख्या करण्यापेक्षा मानवता म्हणजे काय याची व्याख्या कधी समजून घेतलीय का?

व्याख्याला सुसंगत, अनुरूप, स्वराज्य, संविधान वेगळे वाटते काय?

आमचं राज्य -स्वराज्य

आमचं शासन- संविधान

आमचा धर्म - मानवता

असं होऊच शकत नाही काय?

मग मुळ प्रश्न

...... हाच श्रेष्ट धर्म आहे? असा जरी आला?

आणि त्याला पर्याय स्वराज्य, संविधान, आणि मानवता आले तरी मानवता हाच श्रेष्ठ धर्म लिहीणाराच खरा भारतीय होय.

शेवटी एकच सांगतो....

झेंडा महत्वाचा नाहीय,

अजेंडा महत्वाचा असतो.

तो एकत्रित असणाऱ्या संविधानालाच आपण सर्वश्रेष्ठ मानायला हवं.

नाहीतरी सर्व धर्मात सारखेच मानवतावादी विचार असूनही ते एक व्हायला तयार नाहीत, एकजीव होत नाही.परिणामी भारतीय संस्कृतीची द्रौपदीच होऊन जाते.

धर्म, न्याय, आंधळा केला जातो. धर्माची दलाले संजयदृष्टीने या महाभारताचं कसं कुरुक्षेत्र झालंय, कसा चक्रव्युह रचलाय, किती नरसंहार झालाय याचे वर्णन करतात.

न्यायव्यवस्थेची अवस्था सात आंधळ्यासारखी होऊन जाते.

लोकमान्यांची ‘सहनसिद्धी’!

लोकमान्यांची ‘सहनसिद्धी’!

महाराष्ट्र टाइम्स | Updated: 26 Jul 2020, 05:40:00 AM

कठीण परिस्थितीला सामोरं जाण्यासाठी शारीरिक शक्तीबरोबरच मानसिक शक्तीचीही तेवढीच, किंबहुना अधिक गरज असते. ही ताकद म्हणजे श्रीकृष्णाने गीतेत सांगितलेली 'तितिक्षा' आणि ज्ञानेश्वरांनी ज्ञानेश्वरीत उल्लेखिलेली 'सहनसिद्धी'; याच सिद्धीच्या बळावर लोकमान्य टिळक असंख्य अडचणींना सामोरे जाऊ शकले.

lokmanya tilak

आनंद नाडकर्णी

कठीण परिस्थितीला सामोरं जाण्यासाठी शारीरिक शक्तीबरोबरच मानसिक शक्तीचीही तेवढीच, किंबहुना अधिक गरज असते. ही ताकद म्हणजे श्रीकृष्णाने गीतेत सांगितलेली 'तितिक्षा' आणि ज्ञानेश्वरांनी ज्ञानेश्वरीत उल्लेखिलेली 'सहनसिद्धी'; याच सिद्धीच्या बळावर लोकमान्य टिळक असंख्य अडचणींना सामोरे जाऊ शकले.

इंग्रजीमधल्या Resilience ह्या शब्दासारखा, पण मूळ इंग्लिश शब्दापेक्षा सखोल अर्थ असलेला संस्कृत शब्द आहे 'तितिक्षा'! ज्ञानेश्वरांनी वापरलेला मराठी शब्द आहे 'सहनसिद्धी'... सहनशक्ती नव्हे! सहनशक्तीमध्ये एक प्रकारचा Passive पणा आहे. 'सिद्धी' शिकावी लागते. त्यासाठी साधकाची वृत्ती लागते. परिश्रमांची तयारी लागते. विवेकनिष्ठ मानसोपचाराचे जनक डॉ. अल्बर्ट एलिस शब्द वापरतात- 'FRUSTRATION TOLERANCE' . तणावाच्या प्रसंगामध्ये, ज्यांचा हा FT खंबीर, ते वादळातून जाताना डगमगले तरी भरकटणार नाहीत. ह्या प्रवासामधल्या मानसिकतेचं एलिस ह्यांनी केलेलं बारसं आहे- 'I can stand it'... म्हणजेच अडचणींना सामोरं जातानाचा कणखरपणा!

तुमच्या एका गालावर थप्पड बसली, तर दुसरा गाल पुढे करा... ही येशूची भूमिका शामळू शांततेची नाही. थप्पड म्हणजे कसोटीचा प्रसंग, आपत्ती, संकट!... आणि एका गालावरचा आघात घेऊनही दुसरा गाल पुढे करणं म्हणजे, I can stand it...

लोकमान्यांच्या 'तितिक्षे'चं एक प्रमुख साधन होतं, भगवद्गीता! त्यांचे जवळचे सहकारी दादासाहेब खापर्डे लिहितात, 'भांबवण्यासारखा प्रसंग प्राप्त झाला, की तात्काळ लोकमान्यांना कोणत्या तरी गीतावचनाची आठवण होत असे आणि त्या वचनाच्या अर्थाला ते आपलं मन असं करकचून बांधत की त्यास (त्या मनाला) भांबावताच येऊ नये.' दादासाहेबांचंही कौतुक वाटतं, आपल्या नेत्याचं किती बारकाईने निरीक्षण केलं होतं त्यांनी!

'तितिक्षे'साठी लागणारं पहिलं विचारसूत्र आहे- 'ध्येयाबद्दलची पक्की बांधिलकी! टिळकांचा लोकसेवेचा आणि देशसेवेचा वसा, त्यांच्या निरीक्षण-अनुभव-चिंतनातून आला होता. त्यात भर पडली असणार, त्या काळातल्या ज्येष्ठांबरोबरच्या चर्चांची आणि आगरकरांबरोबरच्या दोस्तान्याची! ह्या दोघांची ओळख आणि मैत्री झाली १८७९ मध्ये. पुढे दोघे जण एकत्र तुरुंगात होते, तेव्हा आगरकरांनी डोंगरीच्या तुरुंगवासातल्या आठवणी लिहून ठेवल्या आहेत. व्यापक उद्दिष्टाचा स्वीकार आणि त्यातील ऊर्जा कायम ठेवणं किती कठीण. पण हे दोघे मित्र सतत ऊर्जेची देवाणघेवाण करत ध्येयनिष्ठा टिकवून ठेवत. आगरकर लिहितात, 'मी(आगरकर) एम. ए. करिता व टिळक एल.एल.बी. करिता अभ्यास करण्यासाठी कॉलेजात राहिलो असता, सरकारी नौकरी न पत्करिंता देशसेवेत आयुष्य घालवण्याचा ज्या दिवशी निश्चय केला, त्या दिवसापासून आम्ही जे जे बोललो-चाललो होतो त्याची पुन: पुन: आठवण होऊन अनेक वेळा पुनरावृत्ती होत असे.' हा उतारा साकल्याने एवढ्यासाठी दिला की तितिक्षेसाठी फक्त उद्दिष्ट सापडून चालत नाही. त्याचा जाणता आणि जागता जप सतत करावा लागतो आणि समध्येयी मित्रांचा सहवासही महत्त्वाचा असतो.

ध्येयांचा खुंटा बळकट झाला की पुढचा गुणधर्म आहे 'डोळस साहस'! हे साहसही स्वार्थी नाही. त्यामध्ये समाजाबद्दलची करुणा आहे. १८९६ साली मोठा दुष्काळ पडतो. दुष्काळ निवारणाचा कायदा म्हणजे 'फॅमिन कोड' लोकांपर्यंत पोहोचावा, म्हणून टिळक लिहिलेला शब्द आणि वाणी इतकी कामी आणतात, की सरकारवरही त्यामुळे प्रभावी अंमलबजावणीसाठी योग्य तो दबाव यावा.

पुढच्याच वर्षी येते प्लेगची साथ. भर पडते रँडसाहेबाच्या दहशतीची. पुण्याच्या प्रत्येक वस्तीत टिळक जागृती सभा घेतात. शरीरविक्रय करणाऱ्या वस्त्यांनाही ते वगळत नाहीत. 'टिळकांच्या सभेला वेश्या' अशा मथळ्याची बातमी येते, तेव्हा ते म्हणतात, 'का? त्या स्त्रियासुद्धा माणूस आहेत ना! प्लेग पाहणार आहे का संसर्गापूर्वी?'

त्या काळामध्ये लोकमान्य स्वयंसेवकांना संघटित करण्याचे प्रयत्न करतात. तेव्हा त्यांनाही विफलतेचे क्षण अनुभवाला येतात. 'काँग्रेसचा एखादा कार्यक्रम ठरला वा एखाद्या नेत्याचे भाषण ठरले, तर आमचे स्वयंसेवक लगेच पुढे येतात; कारण तिथे मिरवायला मिळते, मौज पाहायला मिळते. प्लेगमध्ये काबाडकष्ट करून त्यांना काय मिळणार आहे.' पण अशा क्षणांना लोकमान्य कधी शरण जात नाहीत.

त्याच वर्षाच्या अखेरीला त्यांना देशद्रोहाच्या आरोपाखाली पहिली शिक्षा होते. म्हणजे समाजकार्यासोबत राजकारणही सुरू असते. ६ सप्टेंबर १८९८ ला जेव्हा ते सुटतात, तेव्हा त्यांच्या वजनात बऱ्यापैकी घट झालेली असते. कारण शिक्षा असते ती, साधी नव्हे तर सक्तमजुरीची. असं असतानाही प्रत्येक तुरुंगवासाचा वापर ह्या गृहस्थांनी संशोधन, वाचन, लेखन ह्यासाठी केलेला दिसतो. सहनसिद्धीचा पुढचा गुणधर्म आहे- संकटाला सामोरं जातानाही जीवनाचं समग्रपण न विसरणं. जगण्यातल्या अनेक अंगांचा विचार करीत असताना त्या अंगांना एकमेकांशी जोडणं. टिळकांच्या लिखाणात कायदा, गणित, इतिहास, अर्थशास्त्र, तत्त्वज्ञान असे सारेच विषय हातात हात घालून येतात. धकाधकीच्या जगण्यातही ज्ञाननिष्ठा न सोडणं हा नक्कीच 'सिद्धी'चा भाग. यामुळे जन्म घेतो दुर्दम्य आत्मविश्वास ज्याची मुळं शरीर-मेंदुच्या पेशीपेशीमध्ये मुरून जातात.

सत्यभामाबाईंना लिहिलेल्या एका पत्रात लोकमान्य लिहितात, 'आपण आणि दुर्दैव यांची टक्कर जुंपलेली आहे. त्यातून कोणीतरी एक हरणार व एक जिंकणार. अर्थात आपण हार न जाण्याचा निश्चय केला तर आपणच जिंकू!'


'…उन्हाळ्यात मंडालेचा तुरुंग म्हणजे लोहारकामाची तापलेली जणू भट्टीच असे. त्यातच उन्हाळ्यातले वादळी वारे मातीचे थर अंगावर उभे करीत. हिवाळ्यात कमालीची आणि बोचणारी थंडी असे. लाकडी दरवाजे या थंडीपासून कुणाचंच संरक्षण करू शकत नसत. उन्हाळ्यात दिवस मोठा आणि सूर्य तापलेला. पाण्यात भिजवलेला टॉवेल जर अंगाभोवती गुंडाळला तर काही मिनिटांतच कोरडा होत असे. आमच्यापैकी एकही जण मोठ्या आजारातून गेल्याशिवाय राहिलेला नाही. अशा परिस्थितीत लोकमान्यांनी बौद्धिक लिखाणाकडे लक्ष दिलं, हे अपूर्वच!'

दिनांक १ ऑगस्ट १९४४ ला आझाद हिंद नभोवाणीवरून नेताजी सुभाषचंद्र बोसांनी लोकमान्यांना वाहिलेली ही आदरांजली. टिळक निवर्तल्यानंतर काही वर्षांतच, देशद्रोहाच्याच आरोपाखाली सुभाषबाबू मंडालेमध्येच होते. एखाद्या मंदिराचं दर्शन घ्यावं, तसं त्यांनी लोकमान्यांच्या त्या कोठडीचं दर्शन घेतलं होतं... एका जबरदस्त 'तितिक्षा' तज्ञाने केलेलं दुसऱ्याचं गौरव-वर्णन!

त्यातला गुणधर्म हा आहे, की सहनसिद्ध व्यक्ती, त्या त्या वेळच्या कर्तव्यावर, कामावर जेव्हा लक्ष केंद्रित करते, तेव्हा सभोवतालचं पर्यावरण, व्यावहारिक परिस्थिती, अडचणी ह्या साऱ्यांपासून स्वतःचं मन अलिप्त करू शकते. त्यासाठी लागतो तो निर्धार, म्हणजे Determination ही भावना. असं झालं की प्रत्येक प्रसंगात मन स्थिर राहू लागतं.

मंडालेला असताना लोकमान्यांनी एका बाजूला 'गीतारहस्य' ह्या ग्रंथाच्या लेखनाला हात घातला; तर दुसऱ्या बाजूला त्यांच्या शिक्षेच्या संदर्भातलं अपील थेट इग्लंडमध्ये पोहोचलं होतं. ती कायदेशीर लढाई सुरू होतीच. त्या संदर्भातल्या १३ फेब्रुवारी १९०९ च्या पत्रामध्ये लोकमान्य लिहितात- 'अंतिम सुनावणीची तारही थेट लंडनहून पाठवा. माझा तारेचा पत्ता अगदी थोडकाच आहे. 'टिळक, जेल, मंडाले' जेलच्या आधी सेंट्रल म्हणायची आवश्यकता नाही. कारण दुसरा तुरुंग येथे नाहीच. त्यामुळे तुमचा एक शब्द वाचेल. एका शब्दाला तीन रुपये पडतात. पत्ता फक्त तीन शब्दांत लिहावा.'

तत्त्वज्ञानाच्या प्रदेशात विहरत असतानाही टिळक व्यवहाराला विसरत नाहीत. पुढे प्रत्यक्ष तारेच्या मजकुराचेही ते तीन 'खर्डे' (Drafts) सांगतात- 'ॲडमिटेड, गव्हर्नमेंट नॉट अपोझिंग' हा पहिला. दुसरा आहे 'ॲडमिटेड इनस्पाईट ऑफ अपोझिशन' आणि 'डिसमिस्ड' हा तिसरा. ब्रिटिश सरकारने टिळकांचे तारेचे पैसे कमीत कमी खर्च होतील असं पाहिलं.

'तितिक्षे'च्या साधकाचं मन कधीच नाही का विव्हल होत? होतं ना... मंडालेला असताना टिळकांच्या पत्नी सत्यभामाबाई गेल्या. तो दिवस ७ जून १९१२. टिळकांवर झालेला 'आघात' आणि झालेले 'क्लेश' त्यांनी पत्रात लिहिले आहेत. आघात आणि क्लेश हे त्यांनीच लिहिलेले शब्द... पण स्वयंशिस्त अशी जबरदस्त, की त्यातूनच भावनिक नियमन येत असावं. टिळकांना दुःख झालं, पण ते त्यात अडकले नाहीत. दुःख पचवणे हे सहनसिद्धीचंच लक्षण!

१९०३ साली टिळकांना पुत्रशोक झाला. त्यावेळची एक हकीकत त्यांचे लेखनिक आ. वि. कुळकर्णी ह्यांनी सांगितली आहे. टिळकांकडून अग्रलेखाचं टिपण लिहून घेण्यासाठी ते खोलीचं दार वाजवतात. तसे टिळक सवयीने 'विश्वनाथ' अशी हाक मारतात. क्षणात त्या पित्याचं हृदय विद्ध होतं, पण ते उठून कडी काढतात. कुळकर्णी लिहितात- 'दुःखाचा आलेला उमाळा त्यांनी ताबडतोब कसा गिळून टाकला, हे त्यांच्या मुद्रेवर स्पष्ट दिसत होते.' भावनिक नियमनाशिवाय तितिक्षा अशक्य!

टिळक म्हटलं, की आपल्याला त्यांची सुपारीची सवय आठवते. मंडालेहून परत आल्यावर एका मुलाखतीत त्यांना विचारलं, की मंडालेत सुपारीशिवाय कसं चाललं? टिळक म्हणतात, 'सुपारी म्हणजे काही ऑक्सिजन नव्हे, की ज्यावाचून माणसाला जगणं अशक्य आहे.' कसोटीच्या काळात अनेक 'अभावांना' सामोरं जावं लागतं. त्याकडे पाहायचा दृष्टिकोन ठरवावा लागतो.

आपल्या असं लक्षात येतं टिळकचरित्राचा अभ्यास करताना, की ह्या माणसाने सहनसिद्धीसाठी कठोर साधना केली असणार. बालपणातले आणि तरुणपणातले टिळक चंचल आणि व्रात्यही दिसतात. कॉलेजमध्ये त्यांना 'ब्लंट' किंवा 'डेविल' अशी टोपणनावंही होती. म्हणजे मुळात काहीसा उतावळा स्वभाव असतानाही ते 'साधक' झाले. अहो, किती आव्हानं पेलली असतील ह्या माणसाने आयुष्यात? मंडालेत असताना त्यांना मधुमेह हा सोबती होताच. सोबत हायड्रोसील, पचनविकार आणि हिरड्यांचा त्रास. पण ह्या साऱ्या विकारांसह ह्या माणसाने आपली साधना अखंड सुरू ठेवली. म्हणून बुलंद कणखरपणा, अर्थात Resilience शिकावा तर लोकमान्यांकडून!

आपण मोठ्या गौरवाने टिळकांना 'भारतीय असंतोषाचे जनक' अर्थात 'Father of Indian Unrest' असं म्हणतो. पण हा उल्लेख प्रथम केला व्हॅलेंटाईन चिरोल ह्या गृहस्थांनी. तोही संपूर्णपणे नकारात्मक पद्धतीने. ह्या चिरोलसाहेबावर टिळकांनी केलेल्या, नुकसानीच्या खटल्याच्या संदर्भात टिळक इग्लंडमध्ये गेले आणि तो खटला शेवटी हरले.

ह्या खटल्याच्या निकालानंतर टिळकांनी दा. वि. गोखल्यांना लिहिलेले एक पत्र आपल्या साऱ्यांना ज्ञात आहे. कोणत्याही आपत्तीकाळाला सामोरे जाताना, आपली वृत्ती कशी हवी हे टिळक सांगताहेत. हा आहे तितिक्षेचा परमोच्च बिंदू... ज्ञानेश्वरांना त्यांचा 'सहनसिद्ध' लोकमान्यांमध्ये सापडला.

'केसचा निकाल अनपेक्षित लागल्याने मी खचून गेलो असेन, ही समजूत पूर्णपणे निराधार आहे. माझ्यावर अगदी आकाश जरी कोसळले, तरी निराश न होता माझ्या उद्दिष्टांसाठी मी त्या कोसळलेल्या आकाशाचा उपयोग करेन. असेल त्या परिस्थितीला धैर्याने तोंड दिले पाहिजे. परिस्थितीला आपल्यावर सत्ता गाजवू देता कामा नये. आजवरच्या माझ्या कामाचे वैशिष्ट्य हेच आहे…'

लोकमान्यांच्या स्मृतिशताब्दी वर्षामध्ये त्यांच्याकडून आलेला तितिक्षेचा वारसा, सखोल गिरवण्यासाठी खरंतर आपल्यासमोर एक 'नामी संधी' येऊन उभी ठाकली आहे!

मुलायमसिंह 'रावण', मायावती 'शूर्पणखा'; मंत्री बरळले

महाराष्ट्र टाइम्स.कॉम | Updated Mar 5, 2018, 11:03 AM IST

लोकसभेच्या उत्तर प्रदेशातील फुलपूर आणि गोरखपूर मतदारसंघातील पोटनिवडणुकीत समाजवादी पक्षाला बहुजन समाज पक्षानं पाठिंबा जाहीर केल्यानं भाजप नेते आणि मंत्री नंद गोपाल नंदी यांचा तोल सुटला. त्यांनी मुलायमसिंह यादव यांना 'कलियुगातील रावण' आणि मायावती यांना 'शूर्पणखा' म्हटलं आहे.

लखनऊ: 

उत्तर प्रदेशातील फुलपूर आणि गोरखपूर लोकसभा मतदारसंघातील पोटनिवडणुकीत समाजवादी पक्षाला बहुजन समाज पक्षानं पाठिंबा जाहीर केल्यानं भाजप नेते आणि मंत्री नंद गोपाल नंदीयांचा तोल सुटला. त्यांनी मुलायमसिंह यादव यांना 'कलियुगातील रावण' आणि मायावती यांना 'शूर्पणखा' म्हटलं आहे. इतकंच नाही तर, त्यांनी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना भगवान श्रीराम आणि मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांना श्रीराम भक्त हनुमानाची उपमा दिली आहे.

फुलपूर लोकसभा मतदारसंघातील भाजप उमेदवार कौशलेंद्र पटेल यांच्या प्रचारासाठी आयोजित जाहीर सभेत मायावती आणि मुलायमसिंह यादव यांच्यावर टीका करताना नंद गोपाल नंदी यांची जीभ घसरली. शिवपाल यादव हे 'कुंभकर्ण', समाजवादी पक्षाचे अध्यक्ष अखिलेश यादव हे 'मेघनाद', दिल्लीचे मुख्यमंत्री अरविंद केजरीवाल हे 'मारीच' आहेत, असं ते म्हणाले. दुसरीकडे, मंत्री सिद्धार्थनाथ सिंह यांनीही मायावती आणि अखिलेश यादव यांच्यावर टीकास्त्र सोडलं. उत्तर प्रदेशातील नागरिक बुआ (मायावती) आणि बबुआ (अखिलेश यादव) यांच्या आघाडीला कदापि स्वीकारणार नाहीत. त्यांना निराशेनं ग्रासलेलं आहे, असं ते म्हणाले. भाजपचा विजयरथ पुढे सरकतच राहील, असा विश्वासही त्यांनी व्यक्त केला.

राहुल रावण, प्रियांका शूर्पणखा’

‘राहुल रावण, प्रियांका शूर्पणखा’

PTI | Updated: 31 Jan 2019, 04:00:00 AM

वृत्तसंस्था, बलिया (उत्तर प्रदेश)'काँग्रेस अध्यक्ष राहुल गांधी रावण, तर नवनियुक्त महासचिव प्रियांका गांधी शूर्पणखा आहेत', असे वादग्रस्त वक्तव्य ...

वृत्तसंस्था, बलिया (उत्तर प्रदेश)

'काँग्रेस अध्यक्ष राहुल गांधी रावण, तर नवनियुक्त महासचिव प्रियांका गांधी शूर्पणखा आहेत', असे वादग्रस्त वक्तव्य उत्तर प्रदेशमधील विवादित आमदार सुरेंद्र सिंह यांनी मंगळवारी केले. त्यावर काँग्रेस कार्यकर्ते संतप्त झाले असून, त्यांनी सिंह यांच्यावर खटला दाखल करण्याची मागणी केली आहे.

'राम आणि रावणात युद्ध होत असताना रावणाने पहिल्यांदा आपली बहीण शूर्पणखाला पाठवले होते. राहुलही सध्या रावणाच्या भूमिकेत आहेत, तर पंतप्रधान नरेंद्र मोदी राम आहेत. रावणरूपी राहुल यांनी त्यांच्याविरोधात आपल्या बहिणीला उभे केले आहे. पण त्यामुळे त्यांना लंका जिंकता येणार नाही. कारण पुढचे पंतप्रधानही मोदीच असतील', असे तारे बरिया येथील आमदार असलेल्या सिंह यांनी तोडले. प्रियांका यांची महासचिवपदी नियुक्ती करून राहुल यांनी आपण मोदींविरोधात लढण्यास असमर्थ असल्याचे दाखवून दिले आहे, असेही ते पुढे म्हणाले.

सप्तर्षी कोण आहे जाणून घेऊ या...

Webdunia

शुक्रवार, 3 एप्रिल 2020 (09:24 IST)

आज पर्यंत आपण सप्त ऋषींचे नावच ऐकत आलो आहोत. आज आपण त्यांचा बद्दलची माहिती जाणून घेऊ या.. कोण कोण आहे हे सप्तर्षी...

 

1 ऋषी वशिष्ठ - (Vessambhu)

ऋषी वशिष्ठ अयोध्याचे राजा दशरथाचे कुलगुरू तसेच त्यांचे चारही मुलं श्रीराम, लक्ष्मण, भरत आणि शत्रुघ्नचे गुरु होते. ह्यांचा सांगण्यावरूनच दशरथाने आपल्या चारही मुलांना ऋषी विश्वामित्रांच्या बरोबर असुरांचा संहार करण्यासाठी आश्रमात पाठविले. अशी आख्यायिका आहे की कामधेनू गायीच्या प्राप्तीसाठी गुरु वशिष्ठ आणि गुरु विश्वामित्रांमध्ये युद्ध झाले होते.

 

2 ऋषी विश्वामित्र - (Vipassi)

ऋषी बनण्यापूर्वी विश्वामित्र एक राजा होते. ते ऋषी वशिष्ठांची कामधेनू गायीला स्वतःच्या तावडीत घेण्याचा प्रयत्नात होते आणि तसं त्यांनी प्रयत्न देखील केले. त्यांनी युद्ध केले आणि ते त्या युद्धात पराभव झाले. या पराभावाने ते तप करण्यासाठी प्रवृत्त झाले. तप करण्याचा वेळी त्यांची तपश्चर्या इंद्रलोकाच्या एका अप्सरेने मेनकाने भंग करण्याचा प्रयत्नही केला. विश्वामित्रांनी एका नव्या स्वर्गाची स्थापनाही केली होती. चमत्कारी आणि सर्वात प्रभावी गायत्री मंत्राची रचना देखील ऋषी विश्वामित्राने केली आहे.

3 ऋषी कण्व -(Kakusandha)

हे वैदिक काळाचे ऋषी आहे. ऋषी कण्वने यांनी आपल्या आश्रमात हस्तिनापुराचे राजा दुष्यन्तची बायको देवी शकुंतला आणि त्यांचा मुलगा भरत यांचे सांभाळ केले होते. भारत देशाचे नाव या भरत च्या नावांवरूनच ठेवले गेले आहे. ऋषी कण्व हे लौकिक ज्ञान - विज्ञान आणि अनिष्ट निवारणासाठीचे असंख्य मंत्रांचे रचयिते आहे.

 

4 ऋषी भारद्वाज - 

वैदिक ऋषींमध्ये ऋषी भारद्वाजांचे उच्च स्थान आहे. गुरु बृहस्पती यांचे वडील आणि देवी ममता यांची आई होती. श्रीरामाच्या जन्माच्या आधी यांचे अवतारण्याचे उल्लेख आहे. कारण वनवासाच्या काळात श्रीराम ह्यांचा आश्रमात गेल्याचे म्हटले आहे. भारद्वाज ऋषींनी अनेक वेदमंत्रांची रचना केली आहे. त्यांनी भारद्वाज स्मृती आणि भारद्वाज संहिता रचिल्या आहे. 

 

5 ऋषी अत्री - (Sikhi)

ब्रह्मदेव यांचे पिता, सोमदेव यांचा मुलगा आणि कर्दम प्रजापती आणि देवी देवहूती यांची कन्या देवी अनुसूयाचे पती होय. एका आख्यायिकांचा अनुसार एकदा ऋषी अत्री बाहेर गेलेले असताना त्रिदेव मुनींच्या रूपात यांचा आश्रमात भिक्षा मागण्यास आले होते. देवी अनुसुयाने देवी सीतेला पतिव्रता धर्माची शिकवणी दिली होती. ऋषी अत्री आणि देवी अनुसूया चंद्रमा, मुनी दुर्वासा आणि भगवन दत्तात्रेयांचे आई वडील असत.

 

6 ऋषी वामदेव - 

संगीताची उत्पत्ती वामदेव यांनी केली आहे. असा उल्लेख केला जातो. हे ऋषी गौतमाचे पुत्र होते. भरत मुनीने रचिल्या भरत नाट्य शास्त्र हे सामवेदांकडूनच प्रेरित असल्याचे समजते. सहस्त्रवर्षां पूर्वीचे रचलेल्या सामवेदामध्ये संगीत आणि सर्व वाद्य यंत्रांची माहिती मिळते.

 

7 ऋषी शौनक - (Konagamana)

पुरातन काळात दहा सहस्र विद्यार्थ्यांचे गुरुकुल याच ऋषीने निर्मित केले होते. ह्यांना कुलगुरू होण्याचा मान मिळाला आहे. प्रथमच कोणा गुरूस हा सन्मान प्राप्त झाल्याचे समजते. अनेक मंत्रांचे हे रचयिते आहे.

• 
  

सप्तर्षि व ध्रुवमत्स्य

1. >
2. अवर्गीकृत>
3. सप्तर्षि व ध्रुवमत्स्य

सप्तर्षि व धुवमत्स्य : उत्तर गोलार्धात राहणारांना सर्वांत अधिक परिचित असणारा सप्तर्षी हा ताऱ्यांचा समूह आहे. अर्सा मेजर ( बृहद्ऋक्ष ), ग्रेट बेअर, बिग डिपर, प्लाऊ वगैरे नावे याला देशपरत्वे आहेत. गामीण भागात याला खाटले बाजले म्हणतात. जलपर्यटकांना सप्तर्षीच्या मदतीने धुवताऱ्याचे स्थान, उत्तर दिशा आणि स्थळाचे अक्षांश यांची कल्पना येते. याला उडत्या पतंगासारखा एक विशिष्ट आकार ( आकृती) असल्याने आकाशात तो सहज शोधून काढता येतो. मार्च महिन्यात रात्रभर सप्तर्षी कोठे ना कोठे दिसतात. साधारण ४० उत्तर अक्षांशाच्या उत्तरेकडील प्रदेशात हे कधीही मावळत नाहीत. तिकडे ते परिधुवीय ( ध्रूवाभोवती परिभमण करणारे ) तारे असतात.

सप्तर्षी तारकासमूहातील ताऱ्यांची माहिती
भारतीय	पाश्चात्य	लॅटिन	प्रत	विषुवांश	क्रांती	पार्सेक
नाव	नाव	अक्षर		अंदाजे	अंदाजे	अंतर
क्रतू	दुभे	a	१·८	११ ता.	६२०उ.	२८
पुलह	मेराक	b	२·४	११ ता.	५७०उ.	२२
पुलस्त्य	फेक्‌डा	g	२·४	१२ ता.	५४०उ.	३९
अत्री	मेग्रेझ	δ	३·४	१२ ता.	५७०उ.	२३
अंगिरस	अलिओथ	ϵ	१·६	१३ ता.	५७०उ.	२०
वसिष्ठ	मिझर	§	२·२	१३ ता.	५५०उ.	२४
अरूंधती	अल्‌कोर	80	४·०२	–	–	–
मरीची	बेनेटनॅश	η	१·८	१४ ता.	५५०उ.	८७

पुढील आकृतीत या तारकासमूहातील तारे दिले असून त्यापैकी पुलह व कतू जोडणारी रेषा सु. ५ पट वाढविली, तर ती जवळजवळ धुवताऱ्यातून जाते म्हणून यांना धुवदर्शक तारे म्हणतात.[→ रात्रीचे घड्याळ]. सहावा तारा वसिष्ठ याच्या अगदी शेजारी १२ मी. अंतरावर एक चौथ्या प्रतीचा अरूंधती (80) हाअगदी अंधुक तारा आहे. म्हणून वसिष्ठ-अरूंधती या जोडीला नुसत्या डोळ्यांनी दिसणारे तारकायुग्म म्हणतात. अरूंधती दिसणे हे चांगली दृष्टी असण्याचे लक्षण समजले जाते. अरूंधती हेही एक तारकायुग्म असून वसिष्ठ हीसुद्धा तारकायुग्मांची जोडी आहे. म्हणजे एकूण हे सहा तारे आहेत[→ अरूंधती केशमिझर].

सप्तर्षी व धुवमत्स्य

पहिला ‘ कतू ’ व सातवा ‘ मरीची ’ याखेरीज उरलेल्या पाच ताऱ्यांचा एक वेगळाच गट समजला जातो. या गटात बीटा ऑरिगी, बीटा कॅरिनी, व्याध इ. दूरदूरचे सु. ४० पेक्षा जास्त तारेही आहेत. हे सर्व गांगेय अक्षाला लंबपातळीत आहेत. या ताऱ्यांना वेगळी आणि कतू व मरीची यांना वेगळी अशी दीर्घकालीन निजगती आहे, असे सिद्घ झाले आहे. १० लाख वर्षां- पूर्वी, हल्ली व १० लाख वर्षांनंतर सप्तर्षीचा आकार कसा असेल हे पाहणे उद्बोधक आहे. ताऱ्यांना गती असते हे या तारकासमूहाच्या ‘ तारा ’ या मराठीविश्वकोशा मधील नोंदीतील आ. १ वरून लक्षात येईल.

सप्तर्षी तारकासमूहाचे क्षेत्र मोठे आहे. त्यात नुसत्या डोळ्यांनी दिसणारे १३० तारे आहेत. यात कित्येक तेजोमेघ, तारकागुच्छ, एमजीसी ५४५७, एम ८१, एम ८२ या सर्पिलाकार दीर्घिका आणि एम ९७ हा औल तेजोमेघ आहे. यांपैकी एनजीसी ५४५७ या सर्पिल दीर्घिकेसाठी मराठी विश्वकोशा च्या सातव्या खंडातील चित्रपत्र क्रमांक २७ व २९ पहावीत.

पौराणिक काळी सप्तर्षींना गती असून ते एकेका नक्षत्रात १०० वर्षे राहतात, असे समजले जाई. परीक्षित राजांच्या वेळी ते मघा नक्षत्रामध्ये होते. इ. स. पू. १५९० मध्ये मघा नक्षत्रामध्ये दक्षिणायनाला सुरूवात होई. हा {विष्टंभ[→ संस्तंभ]बिंदू पश्चिमेकडे वळतो (उलट सरकतो ) हे वेधांवरून सिद्घ केले गेले होते. या सर्वांची संगती ð संपातचलना शी लागते.

सप्तर्षीमध्ये विशिष्ट प्रकारचा पिधानकारी रूपविकारी तारकायुग्मांचा ओमेगा किंवा डब्ल्यू वर्ग आहे. युग्मातील तारे इतके जवळ असतात की, त्यांच्या गुरूत्वाकर्षणाने प्रत्येक तारा लंबगोलाकार झालेला दिसतो. यांचा पर्ययकाल ४ ते ३० तासांपर्यंत आणि तेजपर्यय ०·६५ प्रतीपर्यंत असतो.

धुवमत्स्य किंवा लघुसप्तर्षी या दुसऱ्या तारकासमूहातील आकृती लहान पण थेट सप्तर्षीसारखीच असते. यातील ताऱ्यांना ऋत, सत्य, धाता, विधाता, तप, अर्णव व धुव अशी नावे आहेत. धुवतारा पिधानकारी तारकायुग्म आहे. धुव आणि ऋत हे दुसऱ्या प्रतीचे तारे आहेत. धुवबिंदूपासून धुवतारा १ अंश अंतरावर असून २१२० सालच्या सुमारास हे अंतर अर्ध्या अंशापर्यंत कमी होऊन पुढे वाढत जाईल. धुवतारा व उत्तर धुवबिंदू यांत फारच कमी अंतर असल्याने धुवताऱ्याचा उपयोग दिशा निश्चितीसाठी होत आला आहे. या समूहातील ऋत व सत्य यांना ध्रूवाचे रक्षक मानतात. सर्व समूहाला लघुऋक्ष असेही म्हणतात.

पहा : धुवतारा नक्षत्र मिझर.

पंत, मा. भ.

सप्तर्षी हे नक्षत्र आहे काय?

सप्तर्षी हे नक्षत्र आहे काय?

चंद्र (सुर्यासापेक्ष) पृृृृथ्वीभोवती २७.३ दिवसात एक प्रदक्षिणा पुर्ण करतो. ह्या रोज बदलणार्‍या २७ जागांना चंद्रगृृृह मानतात. 

या चंद्रगृृृृहाच्या तारकासमुहांमधील कांही ठळक तारे चंद्राच्या अगदी जवळ दिसतात, त्याना 'योगतारे' म्हणतात.

 ह्या योगतार्‍याच्या आजुबाजूच्या परिसराला किंवा त्या तार्‍यांना 'नक्षत्र' म्हणतात. 

नक्षत्र ही संकल्पना भारतीय आहे. २७ नक्षत्रांची व्याख्या (definition) केली आहे. 

अभिजित हे २८ वे नक्षत्र मानले जाते.

तारकासमुह / तारकापुंज ( constellation) : 

सुर्य (पृृृथ्वीसापेक्ष) ३६५.२४ दिवसात एक प्रदक्षिणा पुर्ण करतो. त्याच्या भासमान मार्गाला 'आयनिक वृृृृत्त' (ecliptic) म्हणतात. 

हे आयनिक वृृृत्त १२ राशीत (भागात) विभागले आणि प्रत्येक राशीची ओळख त्याठिकाणी दिसणार्‍या तारकासमुहावरुन ठरवली गेली.

चंद्राची भ्रमणकक्षा पृृृृृथ्वीच्या भ्रमणकक्षेशी थोडासा (५॰) कोन करते त्यामुळे चंद्राचे मार्गक्रमण आयनिक वृृृत्तावरुन होते असा भास होतो. 

अशारितीने 

१२ राशी (सुर्यसापेक्ष) आणि २७ नक्षत्रे (चंद्रसापेक्ष) ह्याची सरमिसळ झाली. 

प्रत्येक राशीत २७/१२ नक्षत्रे भरतात. 

(प्रत्येक नक्षत्राचे परत ४ चरण ह्या हिशोबानी १०८ चरण १२ राशीनी व्यापले).

उदा. मेष राशी म्हणजे अश्विनीचे ४, भरणीचे ४ आणि कृृृृत्तिकेचा १ चरण.

हे १२ तारकासमुह (राशी) आणि २७ नक्षत्रे आयनिक वृृृत्ताच्या दोनही बाजूला ८॰ च्या पट्ट्यात दिसतात. ह्या १२ राशीव्यतिरिक्त इतरत्र दिसणारे आणखी ७६ तारकासमुह (वेगवेगळ्या कल्पनेआधारे) ओळखले जातात.

'सप्तर्षी' (Ursa Major) हा आयनिक वृृृृृृृत्ता बाहेरचा असाच एक तारकासमुह (constellation) आहे. 

राशी नाही, नक्षत्रही नाही. हा तारकासमुह ओळखायला अगदी सोपा आहे आणि त्यावरून ध्रुव तारा पटकन 'सापडतो'.

२७ नक्षत्रांची नावे: 

अश्विनी, Anomadassi

भरणी, 

कृृृृृृत्तिका, kodanna

रोहिणी,

मृृृृृग, 

आर्द्रा, Narda

पुनर्वसू, Piyadassi

पुष्य, Phussa

आश्लेशा, Athadassi

मघा, Medhankara

पुर्वा, 

उत्तरा, 

हस्त, 

चित्रा, Tissa

स्वाती, Sobhita

विशाखा, Vessambhu

अनुराधा,

 ज्येष्ठा, 

मुळ, Mangala

पूर्वाषाढा. Padumutthara

ऊत्तराषाढा, Tanhankara

श्रवण, Saranankara

धनिष्ठा, Dhammadassi

शततारका, Sidhatha

पुर्वाभाद्रपदा,

 ऊत्तराभाद्रपदा, Vipassi

रेवती.   Revata

इंग्रजीतील constellation या अर्थाने ते एक नक्षत्र आहे. भारतीय पद्धतीने ८८ पैकी २७ नक्षत्रांना नावे दिली. इतरांना तारका समूह म्हणूनही नावे दिली. एका वर्षात आपण सगळी २७ नक्षत्रे बघू शकतो.

नक्षत्राचे नाव हे केवळ पत्ता शोधण्याच्या कामी दिले आहे. आज गुरु चित्रा नक्षत्रात आहे म्हणजे काय तर "आज माझा मित्र पुण्याला गेला आहे" या प्रकारचे ते विधान आहे. चित्रा हा तारका समूह शास्त्रज्ञांनी निश्चित केला आहे. आकाशातील त्या जागेत गुरु ग्रह दिसत असेल तर गुरु चित्रा नक्षत्रात आहे असे म्हंटले जाते.

पृथ्वीवरून आकाश जसे दिसते त्यानुसार ज्या वाटेवरून इतर ग्रह, चंद्र, सूर्य पृथ्वीभोवती फिरताना दिसतात त्या वाटेवर २७ तारका समूह आहेत. त्यांना नक्षत्रे म्हंटले गेले.

सप्तर्षी हा तारकासमूह या वाटेपासून दूर आहे, पण ठळकपणे आकाशात दिसतो. त्याला इंग्रजी प्रमाणे constellation म्हणतात पण भारतीय पद्धतीत नक्षत्र म्हणत नाहीत.

प्राचीन भारतात स्त्रीसत्ताक राज्य कोठे होती , या संदर्भात कोणी माहिती देऊ शकेल का ?

सातवाहन सम्राज्ञी नागनिका होती.

1236- 40 दरम्यान दिल्ली सल्तनत वर राज्य करनारी रज़िया सुल्तान हिचे हे चांदीचे सिक्के

भारतात देवांच्या मंदिरांपेक्षा देवींची मंदिर ही जास्त आहे . देव , देवी या गोष्टी नाकारण्याच्या नादात आपणा सर्वांकडून अनावधानाने का होईना आपल्या महान स्त्रियांचा , आद्यगणमातांचा इतिहास विस्मृतीत गेला . त्यापैकीच काही 

१ ) जनस्थान - ज्याला आज नाशिक आणि खानदेशचा परिसर आहे तिथे शूर्पनखा नावाची गणमाता राज्य करत होती .

२ ) पंचगंगा - कोल्हापूरची अंबाबाई ही आद्य गणमातापैकी एक . हिच्या मूर्तीवर आधी नाग विराजमान होता . नंतर त्यात बदल करण्यात आला . या गणमातांचा संबंध हा थेट नागवंशाशी आहे . 

३ ) तुळजापूरची भवानी माता ही हजारो वर्षांपासून आजही या महाराष्ट्रातील लोकांसाठी प्राणप्रिय आहे . धान्याचा शोध स्त्रियांनी लावला . कारण मनुष्य हा निसर्गतः भटका प्राणी . त्यामुळे स्त्रियांच्या निरीक्षणातून शेती करण्याचे ज्ञान आले . भवानी ही कृषी आद्य गणमाता आहे . 

४ ) निर्ऋति : वेदांनी हिचा उल्लेख नरक असा केलाय . मुळात ही सर्जनशीलतेची आद्यगणमाता . 

५ ) म्हाळसा : खंडोबा हा या देशातील लोकांचा पूर्वज . त्याची पत्नी म्हणजे म्हाळसा . सिंधू संस्कृतीच्या ऱ्हासानंतर वैदिक दक्षिणेत आले तेव्हा त्यांचा सामना येथील गणमातांशी झाला . त्यात म्हाळसा सुद्धा प्राणपणाने लढली . 

६ ) अदिती : ही न्यायाची राणी होती . 

भारतात कृषी संस्कृतीचा विकास करण्याचे कार्य हे स्त्रियांनी केले . स्त्री गणराज्याच्या ऱ्हासानंतर मातृसत्ताक आणि त्यानंतर मातृसत्तेकडून पुरुषसत्तेकडे आणि चातुर्वर्ण्य वर्णाश्रम वैदिक व्यवस्थेकडे हा देश गेला . 

मध्यंतरी महावीर , तथागत बुद्ध आले . इ.स. ८ व्या शतकापर्यंत अनेक जैन व बुद्ध राजांनी राज्य केले पण शंकराचार्यांच्या आदेशावरून बृहदरथ या राजाचा खून करून परत या देशात वैदिक व्यवस्था प्रस्थापित झाली .

Neeraj Dhumal जी , ऐतिहासिक दृष्टि याला काही मुल्य नाही .. 

Priyadarshi Sonavane सर , मला एक सांगा . आज छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या काळातील ऐतिहासिक दस्तावेज उपलब्ध आहेत म्हणून निदान तरी आपण सगळे त्यावर विश्वास ठेवतो की छत्रपती शिवाजी महाराज यांचे अस्तित्व होते . 

१ ) ज्या वेळेस भूर्जपत्र , शिलालेख उपलब्ध नव्हते अशा ५ हजार वर्षांपासूनचा इतिहासाचा मागोवा कसा घेणार ? 

२ ) सिंधू संस्कृतीचे उत्खनन होण्याआधी अनेकांच्या इतिहासाच्या मांडणी केल्या त्याला मर्यादा आल्या . अनेकांच्या मांडण्या चुकल्या . 

३ ) सिंधू-हडप्पा काळातील अनेक मुर्त्या सापडल्या आहेत . आपण जर बुद्ध , महावीर यांच्या मूर्त्यांचे अस्तित्व मान्य करत असू तर सिंधू संस्कृतीच्या काळातील मूर्त्यांचे करायचे काय ? 

सिंधू संस्कृतीच्या लिपीचे पूर्णपणे अजूनही वाचन करण्यात माणसाला यश आले नाही . कोणताही संशोधक ते करण्यात यशस्वी ठरला नाही . 

४ ) हडप्पा आणि मोहेंजोदरो येथे सिंधू आणि रावी नदीच्या काठावर पशुपतीच्या मुर्त्या सापडल्या . त्याबद्दल आपण काय म्हणाल ? 

५ ) बळीराजाचा इतिहास नाकारणाऱ्यांची महात्मा फुले यांनी ज्याप्रकारे बळीराजाची मांडणी केली त्याबद्दल मत काय ? 

६ ) कर्नाटकमध्ये १ हजार वर्षांपेक्षा जुन्या अशा अनेक प्राचीन लेण्या आहेत , गुफा आहेत जिथे बळीराजा विराजमान आहे . महाराष्ट्रातील अनेक प्राचीन शिल्पागृहांमध्ये सुद्धा याचे पुरावे मिळतील . 

७ ) आपण सगळे शिल्पशास्त्र , आर्किऑलॉजी मान्य करत असू तर आपल्या सर्वांना सिंधू संस्कृतीपर्यंत मागे जाणे आवश्यक आहे . कारण जगाने कधीच केला नव्हता असा विचार आणि अशी विशाल नागरसंस्कृती आणि त्यानंतर जोर्वे संस्कृतीचा विकास सिंधूदेशाच्या नागरिकांनी केला होता . 

Neeraj Dhumal जी , सिंधु संस्कृति त जी योगी ची मुर्ती उत्खननात सापडली तिला तुम्ही कोणत्या आधारावर "पशुपतिनाथ " म्हणता ?

कोणतीच संस्कृती ही जुनी असत नाही .. सदैव आचार विचार शिष्टाचार बदलत असणार्‍या सभ्यतेला जुनी संस्कृती कसे म्हणू शकता ?

Priyadarshi Sonavane सर , पशुपती असा उल्लेख केलाय . पशुपतीनाथ असा उल्लेख केला नाही . 

हा उल्लेख मी करणारा कोण ? सिंधू संस्कृतीच्या संशोधकांनी , ज्यांनी ती शोधली आणि त्यावर संशोधन केले त्यांनी अभ्यासाअंती हे लिहिले आहे . 

जसे बुद्ध जिवंत असताना एकही बुद्ध मूर्ती तयार नव्हती . माझ्या वाचनानुसार आणि अभ्यासानुसार ती कुशाण काळात सर्वप्रथम तयार करण्यात आली . ( आपल्याकडे काही वेगळे संदर्भ असल्यास मला द्यावे . मी ते तपासून बघेन आणि नम्रपणे स्वीकारेल . 

पशुपती आणि आद्य शिव असाही अनेक ठिकाणी उल्लेख आहे .

Neeraj Dhumal जी , पशुपती म्हणजे काय ? लिपीच वाचता आली नाही तर मग कसे कळाले की तो पशुपती आहे म्हणून ? 

बुद्ध-महावीर पूर्व काळात या देशात वैदिक येण्याआधी .... ५ हजार वर्षांपूर्वी कोणीही नाकारले तरीही ते येण्याआधी सप्तसिंधूच्या प्रदेशात कोणती गणसंस्कृती , गणव्यवस्था विराजमान होती ? यासाठी आपल्याकडे काही नवीन संशोधन उपलब्ध असल्यास सांगावे ?

नव्या नाव संदर्भा च्या आधारावर तुम्ही शिव किंवा पशुपती असे ठोस म्हणू शकता ?

फक्त  वैदिक बाहेरून आले हा सुद्धा चुकीचा शोध आहे .. बुद्ध काळात स्त्रिया कंबोजला व्यापारा साठी जात होत्या .. हा सर्व जंबुद्विपातील भूभाग होता

पुरावे कोणाचे खरे मानायचे आणि कोणाचे खोटे मानायचे हा कठीण प्रश्न आहे . मी मात्र बुद्धाने एक सांगितलंय की कोणी कितीही महान असो चिकित्सा ही केलीच पाहिजे मग तो साक्षात बौद्ध भिक्खू का असेना किंवा भगवान बुद्ध का असेना चिकित्सा हा भाग मी कोणासासाठीच वेगळा सोडत नाही . सिंधू संस्कृतीच्या संशोधनाने अनेकांच्या मांडण्या चुकल्या . माणूस चुकू शकतो मग तो कोणीही असो हे स्वीकारण्याचे धैर्य सगळ्यांकडे असायला हवे . कारण जिथे चिकित्सा संपते तिथे माणूस भक्त बनतो .

वर कोणीतरी उल्लेख केलाय इजिप्त की ग्रीकचा ?

प्राचीन ग्रीक मध्ये गणव्यवस्था होती . इंग्रजी साहित्याचा अभ्यास करताना त्यांच्या गणमातांचा अभ्यास करावा लागतो . डॉ. अशोक राणा सर (Dr.  Ashok Rana सर ) यांनी या संदर्भात भारताबाहेरील आद्य स्त्रियांच्या इतिहासावर संशोधन करून ग्रंथ लिहिलाय .

खान्देश... कान बाई ला पूजणारी लोकांचा प्रदेश

अॅड  Milind B Gaikwad  जी, कान बाई संदर्भात काही ऐतिहासिक लेख , नाणी वगैरे सापडले आहेत का ?

Priyadarshi Sonavane कान बाई ही खास देवी पुजली जाते खानदेशात... अल्लाह उद दिन खिलजी च्या आक्रमण मध्ये.. ती नवरा सिंघण देव सोबतच आपल्या बहिणी राणू सोबतच लढली... म्हणुन 

आता जिथे केरळ आणि आसाम राज्ये आहेत,

तिथे स्त्रीप्रजासत्ताक राज्ये होती.!!

असे वाचनात आहे.

आणि नॉर्थईस्टरिजन(मणिपूर शेजारील सात राज्ये,ज्यांना सेव्हन सिस्टर्स रिजन म्हणतात,

तिथे अजूनही समाजामध्ये महिलांचे स्थान जास्त

महत्वाचे आहे.)

आणि एकूण इतिहासात(रजिया सुलताना, झाशीची लक्ष्मीबाई,अहिल्याबाई होळकर,

चांदबीबी, ताराराणी, राणी चिन्नमा ह्या आणि अनेक महिला राज्यकर्त्या होऊन गेल्या,

पण त्यांचे राज्य स्त्रीप्रजासत्ताक नव्हते.

केवळ विविष्ट परिस्थितीत त्यांना राज्यकारभार

हाती घ्यावा लागला..!!)

असेच एक सर्वात मोठे उदाहरण म्हणजे,

जगातील सर्वात मोठे राज्य असणारे राजघराणे

असणाऱ्या ग्रेटब्रिटनमधे पाच पिढ्यांपासून

राणीचे साम्राज्य आहे..!!)

प्राचीन इतिहासात इजिप्तच्या क्लियोपात्रा,इथोपियाच्या क्वीन शिबा आणि

एका चीनी सम्राटाच्या पत्नीने राज्यकारभार चालवलेला आहे(त्यातील शिबा हे स्त्रीप्रजासत्ताक होते, तिथे महिला सैनिक सुद्धा होते.)

सत्यजित अ. बच्छाव सर , मी आपली कमेंट पूर्ण वाचली नाही पण नॉर्थ इस्ट रिजन बाबत वर माझी नजर पडली तर आपण म्हणता ते अगदी खरे आहे . 

Good Morning 💐

अयोध्येमधील वादग्रस्त जागेच्या उत्खननात बौद्धकालीन मूर्ती मिळाल्या आहेत. मग, मशीद आणि मंदिराच्या आधी तिथे बौद्ध स्तूप होते का?

अयोध्याच्या ज्या जागी मंदिर व मशिदीचा दावा केला जातो, त्या जागेवर प्राचीन काळी बुद्धाचे भव्य स्तूप होते. त्यावर नंतर मंदिर व पुढे मुस्लिम आक्रमणानंतर मशीद बांधण्यात आली. त्यामुळे या भूमीवर सर्वात आधी बौद्धांचा अधिकार असल्याचा दावा दीक्षाभूमी येथील डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर स्मारक समितीचे अध्यक्ष भदंत आर्य नागार्जुन सुरई ससाई यांनी बुधवारी पत्रपरिषदेत केला आहे.

भंते ससाई यांच्या मागणीमुळे या वादग्रस्त विषयाला वेगळे वळण मिळण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे. ते म्हणाले, अयोध्या ही बुद्धकालीन साकेतनगरी असून येथे भगवान बुद्धाचा चरणस्पर्श झाला होता. महाकवी भदंत अश्वघोष स्वत:ला साकेतपुत्र मानत होते. याठिकाणी सम्राट अशोकाने २०० फुटाचे स्तूप बांधले होते तर विशाखा यांनीही बुद्धविहार उभारला होता. विशेष म्हणजे १८६२ पासून अलेक्झांडर कनिंगहम, चिनी यात्री फाईयान, व्हेनत्संग, डॉ. स्मिथ, डॉ. थॉमस टालेमीपासून पं. राहुल सांकृत्यायन, प्रा. दामोदर कोसंबी, डॉ. लाल व रोमीला थापर आदी इतिहास संशोधकांनी मशीद व मंदिरापूर्वी येथे बौद्धस्थळ असल्याचा दावा केला होता. एवढेच नाही तर काशी बनारस विद्यापीठाचे संस्कृत पंडित डॉ. जगन्नाथ उपाध्याय यांनीही ‘अयोध्येत निष्पक्ष उत्खनन केल्यास बौद्धांचा दावा सिद्ध होईल’ असे प्रतिपादन केले होते. पुरातत्त्व विभागाच्या उत्खननातही केवळ बौद्ध विहाराचे अवशेष सापडले होते. मात्र हा अहवाल शेवटपर्यंत दडवून ठेवल्याचा आरोप त्यांनी केला. या ऐतिहासिक तथ्यांकडे केंद्र व राज्य सरकारसह सर्वोच्च न्यायालयाने दुर्लक्ष करू नये, एवढीच मागणी असून मालकीहक्कावर बौद्ध वारशाला स्थान मिळावे, अशी असे भंते सुरई ससाई म्हणाले.

यावेळी संस्कृत व पाली भाषेचे अभ्यासक व आंबेडकरी विचारवंत डॉ. भाऊ लोखंड म्हणाले की, बुद्ध अवशेषांचा दावा फक्त आज केला नाही. यापुर्वीही भदंत सुरई ससाई यांच्यासह पाच लोकांनी न्यायालयात याबाबत याचिका टाकून बौद्धांचा दावा मांडला होता. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या पत्नी शारदा कबीर यांनीही याचिका दाखल केली होती.
तत्कालीन पंतप्रधान वाजपेयी, राज्याचे राज्यपाल व मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांच्याकडेही याचे पुरावे सादर केल्याचेही त्यांनी सांगितले. सर्वोच्च न्यायालयाच्या सुनावणी दरम्यान बौद्धांच्या दाव्याचा साधा उल्लेखही करण्यात न आल्याची खंत त्यांनी व्यक्त केली. ही ऐतिहासिक तथ्ये मांडण्याची संधी सर्वोच्च न्यायालयाने बौद्ध अभ्यासकांना व संघटनांना द्यावी, अशी मागणी त्यांनी केली.

https://youtu.be/1M2jCEl0qeE

आरएसएस व हिंदुत्ववादी संघटना लोकभावना भडकावत आहेत. गर्दी जमा करून मंदिराचा मुद्दा पेटवत आहेत. यामागे आगामी निवडणूक हेच लक्ष्य असून, त्याला अप्रत्यक्षपणे सरकारचे पूर्ण पाठबळ आहे. अशात जे न्यायालयाला जुमानत नाही, त्यांना भारतीय म्हणविणार का? ह सवाल असून, न्यायालयावर दबाव आणण्यासाठी झुंडशाहीचा वापर केला जात आहे. या झुंडशाहीद्वारे दबाव आणून न्यायालय आणि ते स्थापित करणाऱ्या संविधानाला उद्ध्वस्त करण्याचे षडयंत्र असल्याचा आरोप ज्येष्ठ विचारवंत प्रा. देवीदास घोडेस्वार यांनी केली होती.

'लॉर्ड बुद्धा' वाहिनीवतीने बैद्यनाथ चौकाजवळील अजंता सभागृहात आयोजित 'अयोध्या कुणाची, रामाची, बाबराची की बुद्धाची?' या विषयावर परिसंवादात बोलत होते. सत्ताधारी भाजपाने चार वर्षात काहीच केले नाही. त्यामुळे हिंदू मतांचे ध्रुवीकरण करण्यासाठी आता ऐन निवडणुकीच्या तोंडावर त्यांना रामाची व मंदिराची आठवण आली आहे. या वादात विरोधी काँग्रेसही अडकली असून, त्यांनी मवाळ हिंदुत्वाचा राग आळवला आहे. या मवाळ व कट्टर हिंदुत्वाच्या लढ्यात कठोर हिंदुत्व जिंकण्याची पूर्ण व्यवस्था करण्यात आल्याची टीका त्यांनी केली. संविधानात धार्मिक स्वातंत्र्याचे अधिकार आहेत. मात्र, परंपरांपेक्षा लोकांच्या मौलिक अधिकाराला संविधानाने अधिक महत्त्व दिले असल्याकडेही त्यांनी लक्ष वेधले.

यावेळी भदंत आदंन महाथेरो यांनी बौद्धगयेच्या महाबोधी विहाराच्या अधिकारासह अयोध्येची लढाई लढण्याची गरज असल्याचे सांगितले होते. अयोध्या ही पूर्वाश्रमीची साकेतनगरी होती व तत्कालीन राजा श्रावस्तीने येथे विहार बांधले होते.

अयोध्या येथील २.७७ एकर जमिनीच्या समतलीकरणात प्राचीन बुध्दमुर्तीचे अवशेष मिळाले असून बुध्दकालिन अवशेष भारतीय पुरातत्त्व विभागाला अयोध्येत उत्खननात सापडलेल्या प्राचीन बुध्द मुर्तीचे अवशेष नष्ट न करता जतन करा.... बुद्धिस्ट इंटरनॅशनल नेटवर्कची मागणी केली होती. यावरून हे अवशेष नष्ट केले जाऊ शकतात याचा अंदाज येतो आहे.

अयोध्येत सुरू असलेल्या उत्खननात प्राची

न बुद्ध कालीन मुर्त्या सह ताम्रपट सारखे अनेक अवशेष सापडत आहे मात्र तेथील सरकार हे अवशेषनष्ट करण्याचा प्रयत्न करीत आहे. पुरातत्व विभागाला हाताशी धरून हे काम करीत आहे. अयोध्येची भूमी ही प्राचीन बुध्दकालिन साकेतनगरी असल्याचे निवेदनात नमूद केले होते.

या उत्खननातील बुध्दकालिन मूर्त्या व अवशेष तेथील सरकार नष्ट करत असल्याने या अवशेषाचे जतन करून सदर जमीन बौद्धांच्या ताब्यात द्यावे ,या करिता बुध्दिस्ट इंटरनॅशनल नेटवर्कच्यावतीने राष्ट्रीय स्तरावर अवशेषाचे संवर्धन करण्यात यावे यासाठी देशभर साकेत बचाव आंदोलन उभारण्यासाठी तसेच आंबेडकरी जनतेचे लक्ष वेधण्यासाठी देशातील ५५० जिल्हे पाठिंबा द्यावा असे आवाहन व ५ हजार तालुक्यात निवेदन देण्यात आले असल्याचे समजते.

https://youtu.be/9Er_DNQRlfA

वैयक्तिकरित्या माझे मत आहे ही जुनी साकेत नगरीच आहे. बौद्धांचेच यावर अधिकार आहे.परंतू तत्वज्ञान , विचार हे लोककल्याणकारी होते, मानव हिताचे होते. भवतु सब्ब मंगलम् या तत्वाला अनुरूप हे विश्वची माझे घर या विचारधारेचे होते. हेच विचार सकल जीवांचे कल्याण करणारे आहेत. शांतीच्या मार्गानेच क्रांती घडविता येते.

प्रसार आणि प्रचार मायमांवर अंकुश ठेवण्याचा प्रयत्न हा कांही नवा नाहीय. सर्वोच्च पदांवर जातीवादी, मनवादी बसलेली आहेत. कपटपणाने पुन्हा वर्णव्यवस्थाच लागू करण्याचा कुटिल कारस्थान चालू आहे.पैशाने, बळाने सर्व कांही विकत घेता येते याच मनोरुग्ण विचारसरणींना सतत तोंड देऊन बौद्ध आणि बहुजन समाजाचे जीवन संघर्षमय होऊन जाते आहे.

परंतू त्यांनी नेमके लॉकडाऊनमध्येच उत्खनन करून मांजर डोळे दूध पिण्याचा प्रकार असल्याचा प्रत्यय येतो. शुद्ध बीजापोटी फळे रसाळ गोमटी . तसंच बुद्ध साकेतनगरी ही बाब नव्हे छोटी.

अयोध्येमागचं शाश्वत सत्य जाणूनही आपलंच घोडं दामटविणे हा पुर्वापार चालत आलेला बनाव आहे. मुर्खांची फौज केली जाते. शहाण्यांनी, बुध्दीवंतांनी, प्रकांड पंडितांनी अशा मुर्खांशी झुंजत राहायचं, त्यांना झुंजत ठेवायचं आणि कपट नीतीने हेतू साध्य करायचा. हे कांही नवं नाही.

आम्हाला नदीच मुळ आणि ऋषीच कुळ विचारू नये असे म्हणतात. परंतू हे मुठभर लोक. बहुसंख्याक बहुजनांना जातीपातीत विभागून अकल्पित गोष्टींच्या नादाला लावून वैज्ञानिक दृष्टीकोन हिरावून घेतात.

एखाद्याचं घर समुळ नष्ट करता नाही आलं की त्याचे विरूद्धत अफवा पेरायची, टिका करायची, देशद्रोही ठरवायचे, हत्या करायची, या मातीत गाढली गेलेल्या प्रत्येक गोष्टींचा पुनर्जन्म होणार आहे.

भारतीय हे अस्सल बीज आहे. खणखणीत नाणं आहे. अतिथी देवो भव म्हणत कांहींना पाहुणचार केला. त्यांनी केसांनी गळा कापला. भूतदया परमो धर्म म्हणत आम्ही मुक्या प्राण्यांवर, जीवजंतूवर प्रेम केले, दया केली. अरे या प्राण्यांला सर्वोत्तम मानले. प्रसंगी यांचे मोठ्ठाले पुतळे ,मुर्त्या मंदिरे आम्हीच उभारली. त्या प्राण्यांला नावे ठेवायचं, बारशाचा कार्यक्रम करावा तसा यांनी कार्यक्रम केला.नावे दिली. की ठेवली. त्यांचे कौतुकं केली. नाहीतरी भाटगिरी हाच स्थायीगुण. प्रत्येकातच असतो. ज्यांना पोटातलं ओठांवर आणायचं त्यांच्यासाठी तर हे रामबाण उपाय.

मी प्रथमत : भारतीय आणि अंतिमत : भारतीयच आहे. आणि भारतीय न्यायव्यवस्थेवर तसेच सजग जातीविरहित युवा पिढीवर माझा प्राणांपेक्षाही जास्त विश्वास आहे.

कळीचा मुद्दा उपस्थित करुन जातियधार्मिके तेड निर्माण करायची आणि देशाच्या मुलभूत विषयाला, समस्यांला, प्रश्नांना बगल देण्याचं नासक राजकारण इथपुढं थांबणं गरजेचं आहे.

सरसकट एकाच माळेचे मणी असलेल्यांना काय बोलणार? भारताला महासत्ता बनवा, युवापिडीला रोजगार द्या, त्यांचे जीवनमान उंचवा. वर्तमान तसेच भविष्यातील योजनांचा तळागाळातील जनतेला जातीय दृष्टीकोनातून लाभ देणे अथवा न देणे याला आळा घाला. जाती निर्मूलन करा. KG ते PG मोफत शिक्षण करा. मोफत आरोग्य करा. उत्खनन करण्यावर, काय सत्य बाहेर येतं यावर वेळ वाया घालवू नका.

तिथे राममंदिर बांधले तरी श्रीराम पुन्हा होणे नाही.

तिथे मशिद बांधली तरी रहीम पुन्हा होणे नाही.

बौद्ध विहार जरी बांधलीत तरी बुद्ध पुन्हा होणे नाही.

जोपर्यंत भारतीयांना,बहुजन समाजाला ' सबका मालिक एक है' यामागचं तत्वज्ञान समजत नाही. तोपर्यंत त्यांना दंगलीत योग्य पद्धतीने वापरता येऊ शकते. ही शिकली सवरलेली मुलं बेरोजगारांमुळं, व्यसनाधिन होताहेत अंधभक्त होताहेत. यांचा मॉब दगड भिरकावतो आहे. कधी मंदिरावर, कधी मशिदीवर, कधी गुरुद्वारावर, कधी चर्चवर, कधी विहारांवर. कधी छत्रपतींवर, कधी घटनापतींवर, कधी बापुवर, कधी भारतासाठी शहीद झालेल्या त्या वीर सैनिकांवर. काय साध्य होणारच नाहीय. फक्त गाढायचं उकरायचं यातच सगळयांना गुंतवायचं. आम्ही सारे भारतीय म्हणून कधीच एक न होऊ द्यायचं.सक्का भाऊ पक्का वैरी, कामापुरता मामा, ताकापुरती आजी, माय मरो मावशी उरो, बाप दाखव नाहीतर श्राद्ध घाल सारख्या प्रत्येक म्हणींचा विचार करा.

भारतीय अस्सल बीज, संकरीत बीजापेक्षा कधीही श्रेष्टच. माझे लिखाण वाचून ज्यांचा जळफळाट होणार असेल. त्यांनी अजूनही जातीयता सोडलेली नाही असेच समजावे.

आम्ही संत महात्मे, थोर समाजसुधारक, तत्वज्ञानी, शास्त्रज्ञ, विचारवंताचे अनुयायी आहोत. आम्ही भारताचे जय जयकार करणाऱ्यांशत्रूचे शत्रुत्व ही विसणारे दयावान, सामर्थ्यवान, स्वाभिमान असलेली माणसे आहोत. पाठीवर वार करण कधीच जमले नाही. आणि जमणार ही नाही. समोरून येणारा, छातीवर वार करणार अजून पावेतो तरी पैदा झाला नाही

मौर्य साम्राज्याच्या ऱ्हासासाठी कोण जबाबदार आहे, सम्राट अशोक की पुष्यमित्र शुंग?

सम्राट अशोकाने कलिंग युद्धानंतर बौद्ध धर्माचा स्वीकार केला आणि खूप प्रसार केला.अफगाणिस्तानमध्ये बामियानसारख्या ठिकाणी त्यांनी उभा केलेले स्तूप आणि मूर्ती (तालिबानने पाडण्याअगोदर) उभे होते. श्रीलंका, बाली, इंडोनेशिया, चीनपर्यंत धर्माचा प्रसार केला. अशोकाच्या पिढीमध्ये दहावा राजा बृहद्रथ ह्याचा सेनापती पुष्यमित्र शुंग हा जन्माने ब्राम्हण होता

पुष्यमित्र शुंग

इसवीसनाच्या १८५पूर्व

मौर्य साम्राज्याने बौद्ध धर्म स्वीकारल्यामुळे वैदिक धर्माची सर्वत्र हानी होत होते.भारतामध्ये हिंदू धर्म नि मंदिरे यांचा ऱ्हास होत होता. पुष्यमित्र ह्याला हे पाहवत नव्हते. ज्या मौर्य साम्राज्याने ग्रीक आणि इतर यवन लोकांना हरवले ते आता बौद्ध धर्माच्या अहिंसा तत्त्वाचा अतिरेक करून क्षत्रिय कर्तव्यापासून लांब जाऊ लागली अशोकाच्या वेळची अनेक मांडलिक राज्ये मगधापासून स्वतंत्र होत होती. याच वेळी काही यवन (ग्रीक) भारतावर हल्ला करण्याची योजना आखत असल्याचे पाहून शुंगाने त्याच्या निरुपयोगी राजा बृहद्रथाची हत्या केली नि शुंग साम्राज्याची स्थापना केली. त्यानंतर राजाश्रय संपल्यामुळे बौद्ध धर्माची भारतात वाताहत सुरू झाली. शुंगाने यवनांच्या पराभव पण केला आणि बौद्ध मठ नष्ट करायला चालू केले. शुंगाने अश्वमेध यज्ञ केला. अनेक बौद्ध मठ हे ग्रीक लोकांना मदत करून राजद्रोह करत आहेत असे आरोप ठेवून बौद्ध मठ उध्वस्त केले. शुंग याने काही वर्षे राज्य केल्यावर त्याच्या मुलाने, अग्निमित्राने हे कार्य पुढे नेले.

चंद्रगुप्त मौर्याला पडलेले 16 स्वप्न कोण कोणते?

आजच्या पंधराशे वर्षांपूर्वी सम्राट चंद्रगुप्त मौर्यला खालील १६ स्वप्ने पडली, ज्याचा परिणाम आचार्य भद्रबाहूंनी सांगितला.

पंधराशे वर्षांपूर्वी केलेली जैनचार्य भद्रबाहूची भविष्यवाणी आज अक्षरशः सत्य सिद्ध होत आहे.

सम्राट चंद्रगुप्त मौर्य यांनी पाहिलेली १६ स्वप्ने आणि त्यांचे परिणाम:

स्वप्न १ - सूर्यास्त होतांना पाहिले.
परिणाम: पंचम काळात कोणीही क्षत्रिय हा ऋषीमुनी होणार नाही.

स्वप्न २ - कल्पवृक्षाची मोडलेली फांदी पाहिली.
परिणाम: आता क्षत्रिय राजा जिनेश्वरी दीक्षा घेणार नाहीत.

स्वप्न ३ - सीमेचे उल्लंघन करणारा समुद्र पहिला.
परिणाम: राजा लोक रयतेवर अन्याय करतील.

स्वप्न ४ - 12 डोकी असलेला साप पाहिला.
परिणाम: बारा वर्षांचा तीव्र दुष्काळ असेल.

स्वप्न ५ - देव विमानातून परतताना दिसले.
परिणाम: स्वर्गातील देव हे पंचम काळात परत येणार नाही.

स्वप्न ६ - उंटांवर बसलेला एक राजपुत्र पाहिला.
परिणाम: राजे व मंत्री हे खूप क्रूर होतील.

स्वप्न ७ - दोन काळे हत्ती लढताना पाहिले.
परिणाम : वेळ आल्यावर पाऊस पडणार नाही.

स्वप्न ८ - दोन बछडे रथ ओढत असल्याचे पाहिले.
परिणाम: पंचम काळात मुनिधर्माचे आयुष्य फक्त तारुण्यापर्यंतच टिकेल.

स्वप्न ९ - नग्न स्त्रिया नाचताना दिसल्या.
परिणाम: अरिहंत देवाची पूजा वगळता लोक हे कामवासनेची पूजा करतील.

स्वप्न १० - एका कुत्र्याला सोन्याच्या भांड्यात खीर खाताना पाहिले.
परिणाम: उच्च कुळातील लक्ष्मी खालच्या कुळात जाईल.

स्वप्न ११ - काजव्याना चमकतांना पाहिले.
परिणाम: जैन धर्माचा प्रभाव कमी होईल.

स्वप्न १२ - वाळलेल्या तलावाच्या दक्षिणेला थोडेसे पाणी पाहिले.
परिणाम: ज्या ठिकाणी पंचकल्याणक घडले तेथे जैन धर्म नष्ट होईल आणि जैन धर्म हा दक्षिण दिशेला असेल.

स्वप्न १३ - धूळ मध्ये फुललेले कमळ पाहिले.
परिणाम: ब्राह्मण आणि क्षत्रिय हे जैन धर्मापासून मुक्त असतील व वैश्य लोक हे जैन धर्माचे पालन करतील आणि श्रीमंत होतील.

स्वप्न १४ - चंद्रामध्ये छिद्रे पाहिले.
परिणाम: ज्या शासनामध्ये अनेक अंतरभेदी असतील.

स्वप्न १५ - हत्तीवर माकड बसलेला पहिला.
परिणाम: नालायक लोक राज्य करतील आणि क्षत्रिय व ब्राह्मण त्यांची सेवा करतील.

स्वप्न १६ - धूळीमध्ये अनेक रत्न पडलेले पहिले.
परिणाम: ऋषिमुनींमध्ये फूट पडेल, ते आधीसारखे मिळून मिसळून नाही राहणार.

टीप: हे माझे खासगी मत नाही.

माहिती स्त्रोत: इंडियन ऑक्सफोर्ड हिस्टरी

फोटो स्त्रोत: गूगल

सावली

#सावली

प्रखर रवितेज पाठीशी असल्यावर, आपली सावलीही पायदळी येते...
वितळूनी जावा देह मेणाचा, अहंमपणाचेही अगदी तसेच तर होते...
.
बापाची सावली कधी पडलीच नाही...
वाटायचं याचं आस्तित्व आहे की नाही...
.
तु काळजी करू नकोस सुमित, आम्ही आहोत तुझ्या पाठीशी अगदी सावलीप्रमाणे म्हणणारे ....काळोखात साथ सोडून देतात... आणि आपण धडपडत राहतोत... निराधारासारखं ...
.
आधार देणारेचं जर गद्दार झाले तर... दाद मागावी कोणाकडे...
.
परंतू परक्याचं ठिक आहे हो... परके हे कितीही केले तरी परकेच...
.
पण जन्मदात्या आईवडिलांचं काय...
.
ठरलं, आज भाऊंना( वडिलांना )दाद मागणारच ...!
.
मी त्यांच्या विस्कटलेल्या थडग्यांजवळ गेलो... विचारलं तुम्ही तरी किमान माझी सावली बनायला हवं होतं...?
.
त्यावर आकाशवाणी व्हावी अगदी तसंच कांहीसं झालं, ओळखीचा आवाज आला... सुमीत, ऊठ... माझ्यावर तुझा राग असणं स्वाभाविक आहे...
.
पण मी तुझी सावली बनू शकलो नाही, याचं वाईट वाटून घेऊ नकोस...?
.
तु "रवीअंश"आहेस... "रवीवंश" आहेस...
.
माझे रवीतेज सदैव प्रखरतेने तुझ्या पाठीशी असेल...
.
प्रकाशात वस्तूची प्रतिमा,प्रतिकृती,पडछाया म्हणजेच तर सावली असते ना रे बाळा...
.
सावली छायेची असते... सावली मायेची असते...
सावली पाठीराख्यांची असते... सावली आपल्यातील परक्यांचीही असते...
.
जोपर्यंत प्रकाश, तेज, तोपर्यंतच सावली असते...
जोपर्यंत ज्ञान, वैभव, आरोग्य तोपर्यंतच सख्य आणि सौख्य असते...
.
माझ्या प्रकाशात तुझे स्वत्व, सत्व, तत्व यांचे महत्वही उजाळून निघेल...
.
परंतू सावल्यांच्या जीवघेण्या खेळात न पडता... तु स्वयंप्रकाशीत व्हावंस असंच मला वाटतं...
.
तेंव्हा " अत्त:दीपभव- स्वयंप्रकाशीत हो.

उदंड आयुष्याच्या अनंत कोटी शुभेच्छा बायको.

अगणित दुःखे, संकटे पचवलेल्या माझ्या मनाला तिनं कधी अगतिक होऊच दिले नाही...

यायची निराशा जेंव्हा जेंव्हा, कांहीही असो पण एकटे कधीच पडू दिले नाही...

मला सावरायला ती, तर तिला सावरायला मी असतो...

कालपरवा तिनं मला विश केलं, आज मी तिला विश करतो...

खरंच सांगतो, माझ्या वयाच्या पंचेवीस वर्षापर्यंत... 

तिचा अन् माझा दूर दूरपर्यंत कसलाच संबंध नव्हता...

कितीदा आम्ही नकळत जवळून गेलो ही असतोल एकमेकांच्या , पण आयुष्यभराचे जीवनसाथी होतोल. गंधही नव्हता...

आज तिचा वाढदिवस... काय देऊ हे आयुष्यही, हे हास्यही, आणि जगण्याचे रहस्य ही तिचीच तर देण आहे...

माझ्या अपेक्षा कधीच मोठया नसतात... पण माझी लहानातील लहान अपेक्षाही जपण्यात तिला कमालीचा आनंद वाटतो...

माझी स्वतःची कांहीच स्वप्न नाहीत... माझं एकमेव स्वप्न तेही माझ्या वडिलांची सारी स्वप्ने सत्यात उतरविण्याचं... हे माझं स्वप्न पूर्ण होण्याचं ती स्वप्न पाहते...

माझं माझं म्हणणाऱ्या माणसांच्या जगात,कांहीवेळा नातं जणू कबाड ओझंच वाटू लागतं ना... तेंव्हा नातं तिचं नि माझं अतुट अनाकलनिय असल्याचं पटू लागतं...

आम्ही आहे त्यात समाधानी असतोत... जे गेले त्यासाठी कधीच दुःख करत बसत नाहीत...

जेंव्हा जेंव्हा मनात कांही साचून राहते... तेंव्हा तेंव्हा अव्यक्त भावही ती वाचून जाते...

मी अनेकांना सांभाळलं(अर्थ चांगल्या हेतूने बरं) पण या सुमितला सांभाळणं म्हणजे खायचं काम नाही... असं भेडावणाऱ्या साऱ्या भाकडकथांना तिनं झुगारून मला स्विकारलं आणि साकारलंसुध्दा...

खरंतर हे सर्व आयुष्यात स्थिरावल्यावरच बोलायच्या गोष्टी आहेत... पण विंचवासारखं पाठी बिऱ्हाड घेऊन पोटासाठी भटकणाऱ्या या व्यथेचा अंत आहे की नाही, याची शाश्वती नसणाऱ्या आमच्यातील धैर्याने, सोशिकतेने आम्ही प्रत्येक दिवस साजरा केला.

माझ्याकडे कांहीच नाही म्हणत असणाऱ्यांनाही, तिनं माझ्यात कांहीतरी असल्याची जाणिव करून दिली.

आयुष्यात आल्याने खरंच सुखांची एवढी बरसात झाली, माझ्या फाटक्या, दुबळ्या झोळीतून ओसंडून वाहणाऱ्या सुखांनो... !

अनमोल असूनही मातीमोल आयुष्य जगणाऱ्या माझ्यासारख्या प्रत्येकांच्या जीवनात कधी ना कधी नवाकुंर येतो, नवी पालवी फुटते, आपण आहोत तसेच स्विकारून जेंव्हा आपल्यावर, कोणी भरभरून प्रेम करणारी भेटते, जीव जपणारी भेटते, आपल्यात दडलेल्या बालहट्टाचे लाड करणारी, आंजणारी, गोंजारणारी भेटते...

मी त्यामाने खुप खुप नशिबवान आहे, असं म्हणायला कांही हरकत नाहीय.

तर अशा माझ्या सुविद्य, सर्वगुणसंपन्न लाडक्या, प्रेमळ बायकोला उदंड आयुष्याच्या अनंतकोटी शुभेच्छा.

(टिप : हे सर्व तिच्या दबावापोटी, तिच्याच सांगण्यावरुन लिहीत आहे. असं कांही समजू नका, कधी भावना उचंबळून येतात, अन् शब्द खेळून जातात. माझ्या वाढदिवसाच्या दिवशी तिनं शांततेचं सहकार्य केल्याची परतफेड म्हणून मी हा स्तूती करण्याचा आटापिटा केलेला आहे. यात जरासही कमी पडलो तर ...😬 बापरे शुभ शुभ बोला... किमान आजच्या दिवशी तरी... नाहीतर चंद्रमुखीची ज्वालामुखी कधीही होऊ शकते. असो )

कंसात लिहलेले माझे 'स्वगत' तसेच मनात दाबत बायकोला पुनश्च शुभेच्छा🎉🎊🎂🎊🎈🎀🎁🎉🎊

आजवर किती मराठी चित्रपटांनी 100 कोटी रुपयांच्यापेक्षा जास्त उलाढाल केली आहे?

फोटो स्त्रोत- गुगल

महागाई आणि रेपो रेट जर संदर्भ म्हणुन पकडला नाही तर दुर्दैवाने फक्त 1 चित्रपट 100 कोटी चा पल्ला पार पाड्ण्यात यशस्वी ठरला आहे आणि तो म्हणजे नागराज मंजूळे यांचा सैराट.

सैराट चित्रपट बनवायला लागले साधारण 3 कोटी आणि बाकी सगळा नफा

सैराट चित्रपटा सोबत Relase झालेले बोलिवूड चे हिन्दी चित्रपट सुद्धा 100 कोटी कमवू शकले नाही जस की बागी हा टायगर श्रॉफ आणि श्रद्धा कपूर सारखी दानदनीत स्टार काष्ट असलेला सुद्धा सैराट पुढे ठसला आणि 60 कोटी मजल मारु शकला (किय्तेक पटिने Screen जास्त असुन सुद्धा )

सैराट मुळे एक मराठी चित्रपटासृष्टीला एक मानबिन्दू प्राप्त झाला आणि खूप नाव उंचावले गेले

माझी अपेक्षा आहे की इतर भाषे प्रमाणेच मराठी मधील चित्रपट सुद्धा बाहुबली सारख्या चित्रपटांना भविष्यात मागे टाकतील.

सैराट चित्रपटानं 100 कोटींची कमाई 3–4 वर्षांपूर्वी केली. त्यावेळी तिकीटांचा किमती 100 ते 200–300 पर्यंत होत्या. परंतु याचाही पुढं गेलेला चित्रपट माझ्यामते एकच - सप्टेंबर 1988 ला आलेला अशी ही बनवाबनवी

31 वर्षांपूर्वी 3 रुपयांचा तिकिटावर 3 कोटींचा व्यवसाय केला होताया मास्टरपीसनं. तेव्हाची किंमत अन त्याकाळी असलेल्या चित्रपटगृहांची संख्या पाहिलं तर हा सर्वात मोठा ब्लॉकबस्टर चित्रपट आहे.

आत्ता सुद्धा कधी टीव्हीवर लागला तरी कितीही वेळा पाहूनही कंटाळा येत नाही. अशोकमामा, सचिन सर, लक्ष्या सर , विजू खोटे सर, सुधीर जोशी सर अन साऱ्याच कलाकारांचा धमाल अभिनय आहे . साऱ्यांनाच धन्यवाद.

ता. क. धनंजय माने इथेच राहतात का ?

माहेरची साडीचा त्याकाळातील उलाढाल १२ करोड होती. मी नंतर एका वेबसाईटवरून १९९१ ते २०१९ महागाईप्रमाणे अंदाज केला तो जवळपास ९३ करोड अस दाखवतय. पण हा अंदाज झाला.

संकलन : सुमित रवि सरवदे

बौद्ध किंवा महार समाजातल्या मुलाला किंवा मुलीला इतर कोणत्याच जातीतील स्थळ का नाही मिळत?

एके ठिकाणी "बौद्ध किंवा महार समाजातल्या मुलाला किंवा मुलीला इतर कोणत्याच जातीतील स्थळ का नाही मिळत?" असा प्रश्न विचारण्यात आला होता, त्यावरच प्रतिभाताईंनी दिलेले वास्तववादी सुंदर, समर्पक उत्तर.

Pratibha Deshmukh, कनिष्ठ प्रशासन अधिकारी जिल्हा परिषद रत्नागिरी(सध्या-2003) मध्ये

उत्तर दिल्याची तारीख 2019 M12 22

हा प्रश्न विचारताना जरा तरी विचार करावा..

इतर जातीतला जोडीदार हवाच कशाला?

सध्याचा काळ संक्रमण काळ आहे, जात हा दुय्यम प्रश्न झालाय जर तुमची आर्थिक स्थिती जोडीदाराच्या पेक्षा जास्त चांगली असेल तर तिथं जात पाहिली जात नाही.. अन त्यात काय चुकीचं आहे असं वाटत नाही.. जर एखादी मुलगी सधन घरातली असेल अन ती त्या पेक्षा कमी पैसा असणाऱ्या घरात आली, तर प्रेम संपेल 4 दिवसात.. पाचव्या दिवशी सहन होणार नाही (सैराट मध्ये आर्ची सार्वजनिक शौचालय मध्ये जाते तो सीन आठवा, मला किडा मुंगी सारखं जगायचं नाही म्हणते)

लग्न हा जगातला सर्वात मोठा व्यवहार आहे.

अन तुम्ही जर फक्त बौद्ध/महार जाती बद्द्ल विचारत आहात, मी जे सांगत आहे ते लक्षात ठेवा..

इतर जातीतील लोक जेव्हा वधू-वर जाहिरात देतात तेव्हा लिहलेलं असतं आंतरजातीय चालेल अन टीप : SC ST क्षमस्व

मग तुम्ही जर कमावते असाल तर तुम्ही दुसऱ्या जातीतील मुलीशी लग्न केल्याने स्वजातीतील एका मुलीचं नुकसान करत आहात.. कारण , आंतरजातीय विवाहात बहुअंशी विवाहात मुलगा SC ST असला तर मुलगी open NT असते.. पण SC ST मुलगी open कॅटेगरी च्या घरात जाण्याचे प्रमाण अत्यल्प आहे..

आता, कुणाला वाटेल की मी जातीवादी बोलते.. sorry to say मित्रांनो, मी खरं अन प्रॅक्टिकल बोलते.. Idololgy कितीही गोड वाटली बोलायला तरी सत्य हेच आहे, की जी जात नाही ती जात…

तसेच हे ही सांगून ठेवते की, ब्राम्हण समाजाच्या नावाने बोंबा मारू नका (मी ब्राम्हण नाही), कारण जाती त्यांनी निर्माण केल्या तरी त्यांची जोपासना इतर जातींनी केली आहे.

 तसं नसतं तर *अखिल भारतीय अमुक तमुक समाज संस्था/ ज्ञाती बांधव संघटना* अस्तित्वात आल्या नसत्या.. ब्राह्मण लोकांच्यातले चांगले गुण घ्या, राहणीमान, विचारसरणी अवगत करा.. अन या उत्तरात नवीन उदाहरणे सांगू नका कारण नियमाला अपवाद असतात.. जे जास्त प्रकर्षाने जाणवतं त्या बद्दल मी बोलले आहे.

साभार : क्वोरा

संकलन : सुमित रवि सरवदे