• मुदत ठेवींमध्ये पैसे गुंतवावे का?

9 ऑगस्ट 2016 ला चलनविषयक धोरणासाठी बैठक झाली किंवा नाही, तरी आरबीआय धोरण दर 0.25 % कमी करेल असा अंदाज केला जाऊ लागला आहे, त्यामुळे गुंतवणूकदारांनी पटकन विद्यमान उच्च व्याज दरात आपले पैसे गुंतवावे. अधिल शेट्टी, bankbazaar.com चे सीईओ आणि सहसंस्थापक म्हणतात, “व्याज दर कमी होत असल्यामुळे ज्या गुंतवणूकदारांना धोका पत्करायचा नसेल त्यांनी आपले पैसे मुदत ठेवींमध्ये गुंतवावे.” जर पाऊस अपेक्षित प्रमाणात झाला, आणि पूर्ण मोसमभर पडला तर व्याज दर होण्याची खूप शक्यता आहे. म्हणून, बँक आपल्या मुदत दर कमी करायच्या आधी गुंतवणूकदारांसाठी काय पर्याय उपलब्ध आहेत ते बघूया. 

बँकेत मुदत ठेवीत (एफडी) मध्ये पैसे टाकण्याने खूप मदत होत नाही. त्याचा परतावा कमी मिळतो आणि चलनवाढ लक्षात घेतली तर तो अजून कमी होतो. म्हणून इक्विटि गुंतवणूकीला पर्याय म्हणून ह्याकडे बघणे बरोबर नाही. इक्विटि दीर्घावधीत अधिक निव्वळ परतावे देतात, एफडी हे कर्ज अॅसेट आहे ज्यामुळे तुमचे भांडवल सुरक्षित राहते. 

बँक डिपॉजिट

गुंतवणूक दारांमध्ये बँक डिपॉजिट नेहेमीच लोकप्रिय राहिले आहेत. विविध मुदतींसाठी खूप डिपॉजिट बँकांकडे असतात. काही वर्षांपूर्वी 9 टक्क्याच्या उच्च दरापासून आता विद्यमान परिस्थितीत 12-महीने मुदतीसाठी 7.25 टक्के आणि 7.75 टक्के व्याज दिले जाते. ज्येष्ठ नागरिकांना 0.50 टक्के अधिक व्याज मिळते. खाजगी कंपन्यांचा व्याज दर सुद्धा मागच्या काही वर्षात कमी झाला आहे. उदाहरणार्थ, श्रीराम ट्रान्सपोर्ट फायनॅन्स आणि महिंद्रा फायनॅन्स तीन वर्षांपूर्वी 10 ते 11 टक्के व्याज देत असे, ते आज 8 ते 9 टक्के झाले आहे. 

लॅडरिंग

दीर्घावधीत व्याज दर कुठल्या दिशेने जातील ह्याचा अंदाज करणे हे आर्थिक तज्ञांना सुद्धा व्यवहार्य नाही. म्हणून, एखाद्या विशिष्ट अवधीसाठी पैसे अडकवून ठेवण्यापेक्षा तेच पैसे थोडे थोडे करून विविध मुदतींसाठी ‘लॅडरिंग’ वापरून गुंतवावे. ह्यामुळे पैसे उपलब्ध राहतात आणि ‘पुनर्गुंतवणूक धोका’ ह्याचे पण व्यवस्थापन होते. जेव्हा सगळ्यात कमी मुदतीची ठेव पूर्ण होते तेव्हा तिला सगळ्यात अधिक मुदत असलेल्या ठेवीत गुंतवा आणि जसजशा इतर मुदती पूर्ण होतील तेव्हा हीच प्रक्रिया पुढे ठेवा. असे करताना ही खात्री करा की तुम्हाला नियमित उत्पन्न मिळत राहील आणि ठेवी विविध संस्थांमध्ये विविध मुदतींसाठी ठेवल्या आहेत. 

कंपनीत मुदत ठेव

प्रामुख्याने ज्यांचे रेटिंग कमी आहे अशा ठेवींसाठी अधिक परतावा मिळतो. शेट्टी सांगतात, “विविध मुदतींसाठी बँक एफडी पेक्षा कॉर्पोरेट एफडी 100 ते 250 बेसिस पॉइंट अधिक परतावा देतात.” जे निवृत्त नागरिक नियमित उत्पन्नावर अवलंबून असतात त्यांना अधिक व्याज दर देणार्या मुदती आकर्षक वाटू शकतात. पण तुम्ही अशा कंपन्यांपासून दूर रहा. कंपनी मुदत ठेवींमध्ये मुद्दल आणि व्याज दोन्हीचे नुकसान होण्याची खूप संभावना असते. लक्षात ठेवा, त्या विना-तारण मुदती असतात आणि म्हणून बँक मुदतींपेक्षा अधिक धोका असतो. त्यांचे क्रेडिट रेटिंग चांगले असले तरी भूतकाळात अनेक चांगले रेटिंग असलेल्या कंपन्यांनी डिफॉल्ट केले आहे. म्हणून त्याच्यात गुंतविण्याआधी काळजीपूर्वक मूल्यमापन करा. 

अनेक वर्ष ज्या कंपन्यांचे क्रेडिट रेटिंग चांगले आहे किंवा प्रस्थापित ब्रॅंड आहे अशांचा विचार करता येईल. थोडी रक्कम, अनेक कंपन्यांमध्ये गुंतवून धोका कमी करता येईल. शेट्टी सल्ला देतात, “कंपनी एफडी मध्ये गुंतविण्याआधी डिफॉल्ट धोका ह्या खूप महत्वाच्या धोक्याचे मूल्यमापन केले पाहिजे. डिफॉल्ट होईल की नाही ह्याचा अंदाज तुम्हाला क्रेडिट रेटिंग बघून येऊ शकतो. पण मी असा सल्ला देईन की गुंतवणूक करण्याआधी कंपनीचे व्यवस्थापन आणि व्यवसाय रचना समजून घेण्यात थोडा वेळ घालवावा. वास्तवात एफडी (कंपनी) म्हणजे तुम्ही कॉर्पोरेटला कर्ज देत आहात!” 

संपूर्णपणे करपात्र उत्पन्न

बँक आणि कंपनी एफडी (रिकरिंग मुदती सुद्धा) दोन्ही संपूर्णपणे करपात्र असतात, म्हणजे, ते तुमच्या उत्पन्नाला जोडले पाहिजे आणि तुमच्या कर पातळीनुसार कर भरला पाहिजे. कर भरल्यानंतर एफडी चा परतावा कमी असतो आणि कधी कधी चलनवाढीपेक्षाही कमी असतो. शेट्टी म्हणतात, “मला असे वाटते की एफडी म्हणजे एक बचत उत्पादन आहे, गुंतवणूक उत्पादन नाही. निव्वळ उत्पन्न, मुदत ठेवींचा निव्वळ परतावा हे अनेक वेळा चलनवाढीपेक्षा कमी असतो.” म्हणून खालच्या कर पातळीवर असलेल्या गुंतवणूकदारांसाठी हे योग्य असतात. मात्र 30.9 टक्के कर पातळीत असलेल्या गुंतवणूकदारांना कर भरल्यानंतर फक्त 5 टक्के परतावा मिळतो. 

एफआर आणि करमुक्त बॉन्ड

पर्यायाने बाजारात सध्या करमुक्त बॉन्ड उपलब्ध नाहीत, आणि ते सेकंडरी बाजारातून घ्यावे लागतील. सध्याचा परतावा 6.5 टक्के आहे, ते पुढच्या पंधरवड्यात पटकन बदलू शकेल. सगळ्यात वरच्या कर पातळीत असलेल्या लोकांसाठी करमुक्त बॉन्ड योग्य नसतात. 10 ते 20 वर्ष अशा मुदतीच्या अवधी असतात. दुसरीकडे एफडी ची मुदत 12 ते 120 महीने असते. एफडी मध्ये परतावा पूर्वनिश्चित असतो, पण करमुक्त बॉन्डमध्ये निश्चित परताव्या साठी मुदतपूर्तीपर्यन्त थांबावे लागते. मुदतपूर्ती आधी बॉन्ड विकले तर परतावा बदलू शकतो, ज्यामुळे एकूण परताव्यावर परिणाम होतो. म्हणून ज्यांची गुंतवणूक करण्याची अवधी 10 वर्षांपेक्षा अधिक आहे आणि मुदतपूर्ती पर्यन्त थांबण्याची तयारी असेल त्यांच्या साठी हे अनुरूप आहे. 

मुदत ठेवीत टॅक्स अॅट सोर्स

जर बँक मुदत ठेवीमधून (रिकरिंग ठेवी, बँकच्या इतर शाखांमध्ये असलेल्या इतर ठेवी, अल्पवयीन व्यक्तिच्या नावाने असलेल्या ठेवी सहित) मिळालेले व्याज उत्पन्न जर आर्थिक वर्षात रु 10000 पेक्षा अधिक असेल तर बँक संपूर्ण व्याज उत्पन्नातून 10 टक्के कर (टीडीएस) वजा करून घेते. वजा केलेला कर फॉर्म 26एएस मध्ये दिसतो, हा फॉर्म इंटरनेट वर किंवा बँक मधून मिळतो. कंपनी मुदत ठेवींसाठी जर एका वर्षात रु 5000 पेक्षा अधिक व्याज उत्पन्न असेल तर टीडीएस कापला जातो. 

ज्या व्यक्तिचे उत्पन्न एका आर्थिक वर्षात सूट मर्यादे पेक्षा कमी असेल तर गुंतवणूकदार फॉर्म 15जी/फॉर्म 15एच (ज्येष्ठ नागरिक) बँक मध्ये सादर करू शकतो ज्यामुळे टीडीएस कापल्या जाणार नाही. एका वर्षापेक्षा अधिक मुदत असेल तर हे फॉर्म प्रत्येक वर्षी एप्रिल मध्ये सादर करावे. 

5-वर्ष सूचित कर बचत मुदत ठेवी 

ज्या व्यक्तिची एका वर्षातील कलम 80सी ची रु 1.5 लाखाची मर्यादा संपली नसेल आणि तो कर बचत योजना शोधत असेल तर बँक मधील 5-वर्ष सूचित कर बचत मुदत ठेवी उपयोगात येईल. जरी व्याज उत्पन्न करपात्र असले तरी ज्या वर्षी गुंतवणूक केली त्या वर्षी केलेली करबचत ती उणीव भरून काढते. नॉन-कर बचत मुदत ठेवींच्या दरापेक्षा अनेक बँक थोडा कमी दर देतात. म्हणून जर तुम्हाला ह्यात गुंतवणूक करायची असेल तर काळजीपूर्वक निवडा. 

संबंधित धोके

बँकमधील मुदतठेवींवर प्रत्येक बँकसाठी कमाल रु 1 लाख (मुद्दल आणि व्याज दोन्ही) विमा असतो, म्हणजे एका विशिष्ट बँकच्या सर्व शाखांमधील सर्व ठेवी जोडून. बँक डिफॉल्ट झाल्यास ह्यापेक्षा अधिक रकमेला धोका असतो, विद्यमान परिस्थितीत ज्याची शक्यता अत्यंत कमी आहे. तरीही रक्कम एका बँक मध्ये ठेवण्यापेक्षा अनेक बँक मध्ये ठेवा. 

निष्कर्ष 

ज्यांना नियमित उत्पन्न हवे आहे त्यांच्यासाठी ह्या मुदत ठेवी योग्य असतात. दीर्घावधीतल्या लक्षपूर्ती साठी हे न वापरता भांडवल सुरक्षित ठेवण्यासाठी वापरावे. आरबीआय च्या ताज्या माहितीनुसार जरी सीपीआय 5.25 टक्के च्या आस पास असला तरी सगळ्यात अधिक कर भरणार्याचे कर वजा केल्यानंतरचे उत्पन्न त्यापेक्षा कमीच असेल. म्हणून एफडी मध्ये विचार करून गुंतवणूक करा आणि अल्प-माध्यम अवधीच्या लक्षपूर्तीसाठी उपयुक्त असेल तरच.